Üsküdar Üniversitesi Saglik Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelisimi Ögretim Görevlisi Nese Sekerci, çocuk ve oyun iliskisinin önemine isaret ederek oyunun çocugun gelisimi üzerindeki etkilerini degerlendirdi.
Oyunun geçmisi çaglar öncesine dayaniyor
Oyunun ne oldugu konusunda eski zamanlardan beri çok degisik görüsler ileri sürüldügünü kaydeden Sekerci, "Oyun insanoglunun var oldugu her çagda ve her yerde varligini egitim ve gelisim açisindan sürdürmüs önemli bir etkinliktir. Oyun ve oyuncagin geçmisinin insanlik tarihi kadar eski oldugu, arkeologlarin yaptigi çalismalarda ortaya konmustur. Bugün bilinen pek çok oyunun eski çaglarda da bilindigini gösteren belgeler, buluntular vardir" dedi.
Oyun, bastan savmak için bir ugras olmamali
Oyunun çocuk dünyasindaki yeri tartismasiz bir kabul görse de yetiskinler tarafindan oyunun çocuk gelisimindeki öneminin kimi zaman hafife alindigini belirten Sekerci, "Yetiskinler gözüyle oyun, çocugun eglenmesi, oyalanmasi ya da baslarindan savmak için bir ugras olarak görülmektedir. Oysa oyun, çocuk için ciddi bir istir. Bazi ebeveynler, oyunu sadece bos zaman etkinligi olarak degerlendirmekte ya da çocuklar açisindan oldukça degerli olan bu deneyimin gücünün farkinda olmamaktadir" diye konustu.
Oyun, ciddi bir ihtiyaçtir
Çocuk için çok ciddi bir ugras olan oyunun, ayni zamanda bir eglence ve ögrenme kaynagi oldugunu belirten Nese Sekerci, "Dünyanin her yerinde, her çagda ve her kültürde çocuklar oyun oynarlar. Oyunlarin biçimleri, özellikleri, oyuncaklari çagdan çaga degisse de çocugun oldugu yerde oyun ve oyuncaklarin olmamasi mümkün degildir. Oyun çocugun yasantisinda beslenme, nefes alip verme kadar önemli bir ihtiyaçtir" dedi.
Hangi yastaki çocuk, nasil oyun oynar?
Ögretim Görevlisi Nese Sekerci, çocuklarin yaslarina göre oyun becerilerinin gelisimine iliskin su bilgileri verdi:
Bebeklik döneminde; nesneleri ve çevreyi tanima çabasi içerisindedirler. Emekleme ve yürüme ile birlikte etrafta gördükleri her seyi dokunarak, atarak, agizlarina sokarak tanimaya çalisirlar.
1-3 yas döneminde; bulduklari nesneler ile taklit oyunlarina baslarlar. Bir bardak ile su içme, telefon ile konusma taklitleri yaparlar. Bu dönemde kendi baslarina oynarlar. Etrafta baska çocuk olsa bile onlari sadece izler, iletisim kurmaya çalismazlar. Karsilikli oturtsaniz bile herkes elindeki ile oynar ya da karsisindaki çocugun elindeki oyuncagi ister.
3-6 yas dönemi; oyun dönemi olarak da adlandirilir. Çocuklar 3 yasa kadar nesneler ve çevreleri ile deneyim kazanirlar ve 3 yasindan sonra oyun kurmaya baslarlar. Fakat çogu 3 yas çocugu hala oyuncaklari paylasmada, is birligi yaparak oyun oynamada problem yasar.
3-6 yas döneminde; çocuk gün boyu soru sorar, konusur, yorulmadan oyun oynar. Toplumsal kurallari ögrendikçe arkadaslariyla oyun kurmaya ve birlikte vakit geçirmeye baslar.
4-5 yas çocuklari; çogunlukla evcilik, askercilik gibi hayali oyunlar oynamayi tercih ederler, izledikleri filmlerdeki karakterleri taklit ederler. Ahsap bloklar ve legolarla çesitli insa oyunlari oynarlar. Bazen bu oyun materyallerini oynadiklari oyunda farkli amaçlarla kullanirlar.
5-6 yas çocuklari; çocuklarda birlikte oyun kurarak oynama yaklasik 5-6 yas civarinda görülür. 5-6 yas çocuklari masa oyunlarina daha çok ilgi duyarlar. Kesme yapistirma, resim yapma, rakamlari yazma, yapbozlar ile oynamayi tercih ederler.
Oyun ve oyuncak konusunda ebeveynlere tavsiyede bulunan Ögretim Görevlisi Nese Sekerci, tavsiyelerini söyle siraladi:
• Çocuga oyun için uygun ortamin ve yeterli malzemenin saglanmasi gerekir. Bunun için evin bir kösesi, bir odasi, evin bahçesi, oyun parklari kullanilabilir. Arkadaslari ile oyun oynayabilecegi ortamlar saglayabilirsiniz.
• Oyun oynayan çocugun oyunu birden bire kesilmemeli, oyununu tamamlamasi için önceden bilgi verilmelidir.
Oyuncaklari bir kutuda toplamayin!
• Oyuncaklarin hepsini bir kutuya doldurmak yerine, oyuncaklar özelliklerine göre gruplandirilmalidir. Çocugun ayni düzeni saglamasi istenmelidir.
• Benzer oyuncaklardan çok fazla almak yerine, çocugun farkli oyunlar kurabilecegi çok amaçli oyuncaklar tercih edilmelidir.
• Oyuncak alirken çocugun seçmesine izin verilmelidir. Her hangi bir nedenle çocugun seçtigi oyuncak alinamiyorsa nedeni çocuga açiklanmalidir.
• Oyuncak alirken farkli gelisim alanlarina hitap etmesine dikkat edilmelidir.
• Oyuncaklarin mutlaka satin alinmasi gerekmez, çocugunuz ile birlikte çesitli oyuncaklar yapabilirsiniz.
Oyuncaklari ara sira saklayin
• Çocugunuzun oynadigi oyuncaklara ilgisi azaldigi zaman bir süre ortadan kaldirip daha sonra tekrar ortaya çikarabilirsiniz.
• Çocugunuzla oyun oynarken sadece çocugunuz ve oynadiginiz oyunla ilgilenerek oyunlar oynayiniz.
• Çocugunuzla oyun oynayarak ona yaklasma ve duygularini tanima imkâni bulabilirsiniz. Oyun çocukla iletisim kurmanin ve çocugu tanimanin en etkili yoludur.
Çocukla oynamak baglari güçlendiriyor
Ögretim görevlisi Nese Sekerci, anne ve babalarin çocuklarin oyunlarina dâhil olduklarinda aralarindaki iliskiyi güçlendirdigini belirterek sunlari söyledi:
• Çocuklar onaylandiklarini hissetmekte,
• Çocuk ve yetiskin arasindaki bag güçlenmekte,
• Çocuklarin dikkat süreleri artmakta,
• Akranlar arasi etkilesim daha olumlu hale gelmektedir.