Bugün, 15 Ekim 2025 Çarşamba
Dünya, son zamanlarda dogada meydana gelen degisimler nedeniyle canli çesitliligini kaybediyor. Özellikle küresel isinma ve çevre kirliligi, gelecekte önlenemez sonuçlar dogurarak canlilari oldukça etkileyecek.
Bu alanda uzman bilim insanlari, su anda dünya üzerinde bulunan canli türlerinin yaklasik yüzde 90'inin henüz kesfedilmedigini söylüyor.
Bilim dünyasi, yeni canli türleri kesfetmek için çalismalarina ara vermeden devam ediyor. Bu yil bütün dünyada 71 yeni canli türü kesfettiler. Kesfedilen canli türleri ve yasadiklari alanlar üzerinde yapilacak çalismalar hem çevre çalismalari hem de iklim degisikligine karsi mücadele için önemli bir anahtar olabilir.
Kaliforniya Bilimler Akademisi’nin kesfedildigini açikladigi yeni türler listesinde çiçekler, baliklar, mercanlar, örümcekler, deniz böcekleri, karincalar ve kertenkeleler var. Kesfedilen yeni hayvan ve bitki türleri, okyanuslarda, magaralarda, ormanlarda ve hatta okyanusun en derinlerinde dahi bulunuyor.
Kaliforniya Bilimler Akademisi Baskani Shannon Bennett, “Dünyanin en bilinen yerlerinden en uzak yerlerine kadar birçok yerde yeni türleri aramaya devam etmemize ragmen, bilim insanlari dogadaki türlerin yüzde 90’indan fazlasinin hala bilinmedigini tahmin ediyor. Gezegenimizdeki yasamin gelismesine izin veren zengin bitki ve hayvan çesitliligi, tüm canlilarin birbirine bagli sekilde yasamasi, iklim krizi karsisinda toplu bir esneklik sagliyor. Kesfedilen her tür, oynadigimiz kritik rolün hatirlaticisi olarak hizmet ediyor. Bu degerli ekosistemleri daha iyi anlamamiz ve korumamiz gerekir” dedi.
Kaliforniya Bilimler Akademisi’nden bilim insanlarin 2019 yilinda kesfettigi 71 türden bazilari, digerlerinden daha ilgi çekici. Bilim insanlarinin 2019 yilinda buldugu ilgi çekici türlere beraber bakalim.
Wakanda, Marvel Evreni’nden Black Panther’in (Kara Panter) ülkesi olarak biliniyor. Bilim insanlari, bu çizgi roman ülkesinin ismini, deniz yüzeyinden 80 metre derindeki resiflerde yasayan canli mor renge sahip baliklara verdi.
Daha önceden bilinmeyen bu balik türü, Hint Okyanusu’nun Tanzanya kiyilarinda bulunan Alacakaranlik Bölgesi ismi verilen resiflerde bulundu. Alacakaranlik Bölgesi’nde bulunan bu balik türünün pigmentleri vücutlarinda o kadar yaygin ki, incelemek için alinan boyalar uzun bir süre kaybolmadilar.
Bilim insanlari, Alacakaranlik Bölgesi’nde kesfettikleri bu yeni balik türüne Cirrhilabrus wakanda veya Kara Panter’in Wakanda’sinda bulunan vibranyumdan yola çikarak vibranyum peri baligi (vibranium fairy wrasse) ismini verdiler.
Cirrhilabrus wakanda’nin kesfinde çalisan Sidney Üniversitesi’nden doktora ögrencisi Yi-Kai Tea, “Bu türü kesfettigimizde, Afrika’nin gizemli resifleri ve izole edilmis dogasi hakkinda düsündügümüzde, yeni türü Wakanda olarak adlandirmamiz gerektigini düsündük” dedi. Arastirmacilar, 2019’da Cirrhilabrus wakanda ve kedi gözlü kardinal baligi da dahil olmak üzere 16 yeni balik türü kesfettiler.
2019 yilinda, akademi arastirma görevlisi Aaron Bauer, çogunun türü tehlikede olan 15 benekli kertenkele, turuncu kertenkele ve kusakli kertenkele türü kesfetti. Bu türler, ormanlarin yok olmasi nedeniyle hizlica nüfuslarini kaybediyorlar.
Bu türlerin kesfedilmesi, bu türlerin zaman içinde karsilastiklari tehditlerin belirlenmesinde de önemli bir rol oynuyor. Örnegin, Bauer’in buldugu türlerden biri, bölgede istilaci olarak bulunan ates karincalari tarafindan tehdit ediliyor.
Arastirmaci, Aaron Bauer, “Izole edilmis, dag tepeleri gibi habitatlari arastirmazsak bu bölgelere özgü biyoçesitliligin büyük bir bölümünü daha sonra özleyecegiz” dedi. Aaron Bauer, akademik hayati boyunca 205’ten fazla yeni sürüngen kesfetti.
Deniz sümüklü böcekleri, saklanma ustalari olarak biliniyorlar. Yeni kesfedilen deniz sümüklü böcekleri Madrella amphora, habitatinda bulunan salyangoz yumurtalarina benziyor.
Omurgasiz Zoolojisi Akademisi Yöneticisi Terry Gosliner, “Son zamanlarda denizli sümüklü böceklerinin diger türlerin renklerini taklit ettigini görüyorduk. Ancak deniz sümüklü böceklerinin diger hayvanlari tamamen taklit ettigini görmek nadirdir” dedi.
Arastirmacilar, bilinen diger deniz sümüklü böceklerinden farkli olan, benzersiz renkleri ve küçük boyutlari ile bes farkli deniz sümüklü böcegi türü daha kesfettiler.
Bitkiler hakkinda yapilan çalismalar, birbirleriyle iletisim kurduklari ve kurakliktan sikayet ettikleri gibi bulgulari ortaya çikardi. Arastirmacilar, bu yil da yaklasik 100 yildir gözlenemeyen nadir bir çiçegi kesfettiler. Arastirmacilar, bulduklari nadir bitkinin hareket ettigini de kesfettiler.
Trembleya altoparaisensis ismi verilen çiçek, bundan 100 yil önce bir ünlü botanikçi Auguste François Marie Glaziou tarafindan incelenebilmisti. Beyaz çiçekleri olan bitkiü o günden bu güne tekrar bulunamadigi için kesifte bulunan arastirmacilar çiçegi tanimlamakta zorlandilar.
Kaliforniya Bilimler Akademisi’nde emekli botanikçi Frank Almeda ile beraber çalisan doktora ögrencisi Ricardo Pacifico, “Insanlar, bitkilerin hareket ettigini düsünmüyorlar. Ama hareket ediyorlar” dedi.
Arastirmacilar tarafindan Brezilya’daki Chapea dos Veadeiros Ulusal Parki’nda bulunan Trembleya altoparaisensis’in yaninda Madagaskar’daki ulusal parklarda sekiz yeni çiçekli bitki türü kesfettiler.
Uzaktan kontrol edilebilen araçlar, arastirmacilarin derin deniz arastirmalari sirasinda bulunan mercanlari kesfetmelerine ve bu mercanlari anlamalarina yardimci oluyor. ABD’deki Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden arastirmacilar, Kaliforniya sahilinde Chromoplexura cordellbankensis adinda yeni bir mercan türü kesfettiler.
Kaliforniya Bilimler Akademisi’nde yönetici olan Gary Williams, “Gelgit olan deniz bölgesi hakkinda bilgimiz vardi. Ancak derin deniz, görüs alanimizin ve aklimizin disindaydi” dedi.
Kesfedilen yeni mercan türünün yaninda San Francisco sahiline 60 km uzakliktaki bir deniz koruma alaninda iki yeni çesit mercan türü daha bulundu.
Arastirmacilar, 2019 yilinda karincalarin yuvasinda yasayan bir örümcek türü buldular. Kesfedilen örümcek türü, zamaninin çogunu karinca yuvasinin içinde geçiriyor. Arastirmacilar, bu örümcek türünün karinca yuvasinda ne yaptigini henüz belirleyemediler.
Meksika’daki Chihuahuan çölünde kesfedilen yeni örümcek türünün karinca yuvasinda ne yaptigini anlamak için yuvayi kazmak gerekiyor. Yuva kazildiginda da örümcek asla dogal halinde bulunamiyor. Arastirmacilar bu örümcek türünü çökmüs bir karinca yuvasinin etrafinda buldular.
Ispanya ve Fransa sinirinda bulunan Pirene Daglari’ndan Bulgaristan’in baskenti Sofya’nin disinda bulunan Balkan Daglari’na dogru ilerleyen bir grup arastirmaci, magaralarda karanlikta yasamaya adapte olmus bir uzun bacakli örümcek türü kesfettiler. Bilim insanlari, bu örümcek türünün karanlikta yasamaya adapte olmasi özelliginin arastirilmasi sayesinde türün geçmisine dair bilgi sahibi olacak.
Arastirmacilar, yeni vatoz baligi türünü Falkland Adalari’nda kesfettiler. Vatoz baliklari, günes isigi gibi görünen baliklardir. Kesfedilen vatoz baligi türü de Falkland Adalari’da yüzeyin 600 metre derinin de kesfedildi.
Vatoz baliklari, Kore’de bir yiyecek olarak tüketilebiliyorlar. Arastirmacilarin kesfettigi vatoz baligi türü daha önce fazla tüketim nedeniyle soyu tükenen bir tür degil. Dipturus lamillai, muhtemelen yeni kesfedilen bir vatoz baligi türü.
23 ° / 12.6 °
22.2 ° / 11.9 °
22.8 ° / 13.1 °
