Hocali Katliami’na giden olaylar zinciri, 1980’li yillarin ikinci yarisinda SSCB’nin dagilma sürecine girmesiyle birlikte baslamisti. Ermenistan, Azerbaycan’a ait olan Karabag bölgesinin daglik kisminda hak iddia ediyordu ve maalesef, Sovyetler Birligi’nin yillar boyunca yürüttügü politikalarin sonucu olarak bölgede Ermeni nüfusu çogunluktaydi. Oysa bu bölge uluslararasi örgütlerce de hukuki olarak da Azerbaycan’a aitti.
Daglik Karabag bölgesindeki Ermenilerin 1988 yilinda Azerbaycan’dan ayrilip Ermenistan’a katilmak istemesiyle olaylar iyice kizismisti. Daglik Karabag Meclisi, Ermenistan’a baglandigini ilan etti. Azerbaycan da buna karsilik Daglik Karabag Bölgesi’nin özerk statüsünü kaldirdi ve kendine bagladi.
Tüm bu gelismeler üzerine Karabag özerk yönetimi bagimsizlik referandumu yapma karari aldi ve Azerbaycanlilarin katilmadigi referandumla “Daglik Karabag Cumhuriyeti” ilan edildi. Bu gelismeler gerilimi iyice artirdi.. Ermenistan ve Azerbaycan arasinda çatisma kaçinilmaz hale gelmisti ki; Ruslarin destegini alan Ermeni kuvvetleri, Daglik Karabag bölgesini isgal etti.
Ve Hocali Katliami…
Hocali, konumu itibariyla Daglik Karabag’in en önemli noktalarindan biriydi. 2 bin 605 hanenin bulundugu Hocali yaklasik 7 bin kisinin yasadigi bir kasabaydi. Ancak çatismalardan dolayi nüfus 3 bine kadar düsmüstü. Bölgedeki tek havaalaninin burada olmasi nedeniyle stratejik öneme sahipti.
Hocali'ya çikan tüm yollari ele geçirdiler
Ermeni kuvvetleri, 1991’in son günlerinde harekete geçti ve Hocali’ya çikan yollari ve civardaki köyleri ele geçirdiler. Öyle ki sehre yiyecek yardimi bile helikopterle havadan atilarak yapilabiliyordu.
25 Subat 1992 aksami Ermeni kuvvetleri saldiriya basladi. Ermeni kuvvetleri, kenti top ve tank atesine tuttu. 26 Subat sabahina kadar süren katliam, 613 kisinin canina maloldu.
Üstelik çogunda agir iskence izleri vardi
Ermeni askerlerinin gece karanliginda yaptigi katliam, insanlik tarihine kara bir leke olarak yazildi. Sivillerin toplu sekilde öldürülmesi ve agir iskenceler yapmalari, o dönemde çekilen görüntüler ve katliamdan sag kurtulanlarin anlattiklari tarihe kanli harflerle yazildi.
Resmi kayitlara göre, öldürülenlerden 63’ü çocuk, 106’si kadin, 70’i yasliydi. 487 kisi agir yarali olarak kurtulmustu. 1275 kisi ise, Ermeni güçlerin elinde esirdi. Esir alinan 68'i kadin, 26'si çocuk 150 kisiden hiç haber alinamadi.
Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti.
Azerbaycan Parlamentosu Hocali’da yasananlarin “soykirim” oldugunu ilan etti. Ermenistan ve Azerbaycan arasindaki savas ise 1994 yilina kadar sürdü. Iki taraf arasinda yapilan baris görüsmeleri sonuçsuz kaldi.
