Geçtigimiz günlerde yasam kaybiyla sonuçlanan vaka sonrasinda Bati Nil Virüsü tekrar gündemde. Enfekte sivrisineklerin insanlari sokmasi ile bulasan bu viral hastalikla ilgili panige kapilmaya gerek olmadigini söyleyen Prof. Dr. Meral Sönmezoglu, “Geçen yil 26 vakamiz vardi. Bu yil daha fazla vaka olacagini öngörsek de panik yapacak bir boyutta oldugunu düsünmüyorum. Önemli olan farkindaligi artirarak gerekli önlemleri almaktir” dedi.
Sivrisineklerin tasiyiciligi sonucu ortaya çikan hastaliklar arasinda olan Bati Nil Virüsü özellikle göçmen kuslarin göç yollari üzerinde bulunan ülkelerde sik görülüyor. Hastalik mevsimsel özellik gösterdiginden çogunlukla yaz boyunca ve sonbaharin ilk dönemlerinde ortaya çikiyor. Ülkemizin de bu kusakta yer almasi, üstelik havalarin hala mevsim normallerinin üzerinde sicak seyretmesi nedeniyle sivrisineklerin de hastalik bulastirma riski devam ediyor. Sivrisineklerin farkli türlerinin farkli hastaliklari bulastirabildigini hatirlatan Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Enfeksiyon Hastaliklari Uzmani Prof. Dr. Meral Sönmezoglu, “Ancak Bati Nil Virüsü belli bir türe özgü degildir. Sitma paraziti belirgin bir türle bulasirken Bati Nil Virüsü 20 farkli türle bulasabiliyor” diye konustu.
DÜNYADAKI BATI NIL VIRÜSÜ GÖRÜLME ISTATISTIKLERI
Sivrisinekler bu hastaligi göçmen kuslardan aliyor. Virüs sivrisineklerin tükürük bezlerine yerlesiyor ve ardindan insanlara ve atlara sivrisinegin sokmasi sonucu bulasiyor. Geçtigimiz gün Trakya’da gerçeklesen olayla ilgili de görüslerini belirten Prof. Dr. Sönmezoglu, bunun yeni bir olay olmadigini ve geçtigimiz yillarda da Bati Nil Virüsü vakalariyla karsilasildigini hatirlatarak dünya rakamlarini anlatti:
“Geçtigimiz yil ülkemizde 26 Bati Nil Virüsü vakasi tespit edilmis ve bir kisi yasamini kaybetmisti. ECDC Raporuna göre; 2018 yilinda Avrupa Birligi ülkelerine bakildiginda da çok fazla vaka bildirimi oldugu görülüyor. Bunlarin 576’si Italya, 311’i Yunanistan, 277’si Romanya, 215’i Macaristan ve 217’si de diger ülkelerde olmak üzere 1.503 insan olgusu tespit edilmistir. Bu vakalarin 181’de hayatini kaybetmis. 2019 yilinda ise 13 vaka bildirimi yapilmis ve bunlarin biri hayatini kaybetmis. Aslinda bu rakamlar da gösteriyor ki bu durum sadece bizim ülkemizin sorunu degil. Sivrisineklerin oldugu her yerde bu risk söz konusudur. Ancak AB ülkelerinde vaka bildirimlerinin çok iyi yapildiginin da altini çizmek gerekiyor.
ABD’de de farkindalik çok fazla oldugu için bildirilen vaka sayisi da daha fazla. Her yil 800’ün üzerinde yeni vaka bildiriliyor ki 2019 yilinda sadece 872 vaka bildirilmis. Bununla birlikte ABD’de kan bagisçilarinda rutin olarak Bati Nil Virüsü taramasi yapiliyor ve negatif sonuç çikarsa ancak o kisinin kani kullanilabiliyor. Bu rakamlara bakildiginda Türkiye’de de daha fazla vaka olmasi olasi. Yani mutlaka tani konulmamis vakalar vardir.”
ENFEKTE KISILERIN YÜZDE 80’INDE BELIRTI VERMIYOR
Yapilan çalismalar Bati Nil Virüsü ile enfekte olan kisilerin yaklasik yüzde 80’inin hafif atesle seyrederek iyilestigini gösteriyor. Geriye kalan yüzde 20’sinde sinir sistemi tutulumu (menenjit, ansefalit veya felç) gelisiyor. Yapilmasi gerekenleri Prof. Dr. Sönmezoglu söyle anlatti: “Sivrisinek sokmasinda; kene ya da ari gibi hemen yapilacak bir sey bulunmuyor. Kuluçka süresini beklemek gerekiyor. Bati Nil Virüsünde 3-20 gün arasinda degisen kisa bir kuluçka süresi vardir. Belirtiler de çok ani gelisiyor. 39 derecenin üzerine çikan siddetli ates, beraberinde bas agrisi, tüm vücutta kiriklik ve halsizlik, daha sonra da bilinç bulanikliklari görülüyor. Bilinç bulanikligiyla giden santral sinir sistemi tutulumu yüzde 20 kadar. Yüzde 80’i sadece atesle seyredip kendiliginden iyilesiyor.”
SIVRISiNEK ISIRMASINDAN SONRA GELISEN ATESE DIKKAT!
Göçmen kuslarin göç bölgesi üzerinde olan bir ülke oldugumuz için sivrisinek isiriklarindan sonra olusacak atese çok dikkat etmek gerektigini belirten Prof. Dr. Sönmezoglu, “Bu noktada hastanin sivrisinek isirigini hatirlamasi ya da görmesi önemli degil. Ates ve suur bulanikligi gibi belirtileri gözlemledigi zaman mutlaka hekime basvurmasi gerekiyor” dedi. Bati Nil Virüsü’nün özel bir tedavisinin bulunmadigini hatirlatan Prof. Dr. Meral Sönmezoglu, “Biz bu grup hastalara hastanede solunum ve dolasim destegi gibi destek tedaviler uyguluyoruz. Hastanin ayakta kalmasini sagliyoruz” diye konustu.
KORUNMAK IÇIN HANGI ÖNLEMLER ALINMALI?
Yaz aylarinda risk daha fazla oldugu için gerekli önlemlerin alinmasinin son derece önem tasidigini anlatan Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastaliklari Uzmani Prof. Dr. Meral Sönmezoglu sözlerine söyle devam etti:
“Insan atiklarinin oldugu su birikintilerinde sivrisinekler daha fazla bulunuyor ve yuva yapiyor.Bu nedenle özellikle durgun sulari islah etmemiz ve sivrisinek kontrolü yapmamiz gerekiyor. Ilaçlamanin zamaninda yapilmasi, sivrisineklerin yogun oldugu bölgelerde uzun kollu giysiler giyilmesi ve sinek kovucu sprey gibi koruyucu önlemlerin alinmasi önemlidir. ABD’de yasamini kaybedenlere bakildiginda bu grup hastalarin büyük çogunlugunun 65 yasin üzerinde oldugu ve altta yatan farkli hastaliklarinin bulundugu görülüyor. Bu nedenle, diyabet ya da böbrek hastaligi gibi kronik hastaliklari olan özellikle yasli grubun Bati Nil Virüsü açisindan çok daha riskli tasidigini unutmamak ve buna göre hareket etmek gerekiyor.”
SIVRISINEGIN BULASTIRDIGI DIGER HASTALIKLAR
Avrupa Birligi ülkelerinde farkindaligin artirilmasi sayesinde vaka sayisinda önemli bir azalma oldugunu söyledi, sivrisinekle bulasan diger hastaliklar konusunda su bilgileri verdi.
“Sivrisinekler dogada nerdeyse sadece vektör yani tasiyici görevi üstleniyor. Özellikle insan atiklari ve diskilarinin bulundugu bölgelerde yogun sekilde bulunuyor ve bunlarin hepsinde de hastalik bulunuyor. Sitma paraziti, Zika virüsü ve Chikungunya virüsü sivrisinekle bulasiyor. Sitma Türkiye’de hemen hemen hiç görülmüyor. Ama Bati Nil Virüsü onun yerini aldi. Türkiye’de görülen sitma vakalarinin çogu Afrika ve Asya ülkelerinden geliyor. Zika da ayni sekilde. Çünkü sivrisinekler artik uçaklar yoluyla da farkli bölgelere tasiniyor. Zika sadece Brezilya, Arjantin gibi Güney Amerika ülkelerinde vardi. Ama bugün birçok ülkede zika virüsü salgini bekleniyor. Su anda ülkemizde kesin dogrulanmis vaka olmasa da olmayacagi anlamina gelmiyor. Sivrisinegin oldugu her ülkede bu hastaliklar görülebilir.”
