BETONLAŞMANIN YENİ ADI "EKOKÖY"

TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi 46. Dönem Kurulu “Ekolojik Tarım Turizmi” adı altında tarım arazilerinin hızlı bir şekilde yapılaşmaya  çıkaran yöntem olduğunu belirtti. Foça Fevzi Çakmak Mahallesinde başlatılan “Ekoköy” projesi ile ilgili TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi basın açıklamasında bulundu.

“Maalesef siyasi erkin geliştirdiği politikalar kentleri ve kırsalı baskı altına alan imar rantına karşı önlem alacak şekilde değil, aksine bu rantın gelişmesi üzerine kurgulanmıştır” denilen açıklamada, “ İzmir’de de kentin bu olumsuzluklar sebebi ile kazandığı ‘hızlı kentleşme eğilimi’, kırsal alanları imar baskısı ve kontrolsüz yapılaşma tehlikesi ile karşı karşıya bırakmıştır. Kentin birçok yerinde tarım alanlarının yapılaştığı, tarım arazilerinin kontrolsüz bir şekilde bölündüğü ve tarım arazisi vasfından uzaklaştırıldığı görülmektedir. Tarım ve orman alanlarının bu durumdan etkilenmemesi adına yapılan planlama çalışmaları sonucunda 1/25000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı’nda 11.04.2022 tarihinde plan notu ilavesi ve değişiklikleri yapılmış, özellikle kırsal bölgelerde gerçekleşen kontrolsüz yapılaşmalar plan notları ile ‘kontrol altına alınmaya’ çalışılmıştır. Ancak yapılan bazı plan notu değişiklikleri “Ekolojik Tarım Turizmi” adı altında tarım arazilerinde yapılaşmanın önünü açmış ve bunu legalleştirmiştir” denildi.

İzmir'in Foça İlçesi Fevzi Çakmak Mahallesi'nde başlatılan “Ekoköy” projesine yönelik çalışma yürüten TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi çalışmalarını kamuoyu ile paylaştı. Tartışmalara neden olan alanda 'ekoturizm' yapılmasına karşı çıkan TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi, çalışmalar sonucunda oluşturulan görüş, tespit edilen aykırılıklar ve kamu adına cevaplanmasını istedikleri 12 sorunun yer aldığı bir açıklama yayımladı.

1-    İl Tarım ve Orman Müdürlüğü söz konusu parsellerin ifrazına izin vermiştir. Tarım arazisi parçalanmıştır. Bu işlem sırasında hangi kriterler değerlendirilmiş ve uygunluk verilmiştir? Kamu yararı ve Toprak Koruma Kanunu dikkate alınmış mıdır?
2-    Söz konusu işlemlerde hak edildiği ileri sürülen yapılaşma hakkı 1/25000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı, 7.12.15.2 Tarımsal Amaçlı Yapılar Marjinal Tarım Arazileri Plan Notu dayanak gösterilerek konaklama, satış ve benzeri işlevler ise 7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notu dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu durumda birbiriyle tam olarak uyuşmayan bir belirsizlik durumu söz konusudur. “Marjinal tarım arazisi” tanımı Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik’te ‘’topografik sınırlamaları nedeniyle üzerinde sadece geleneksel toprak işlemeli tarımın yapıldığı, yerel önemi olan ve kullanım kararlarının yerel ihtiyaçlara göre belirlendiği arazileri tarifler’’ şeklinde belirtilmiştir.
3-    Tarım arazileri ve tarım faaliyetlerinin korunması hususunda yapılan çalışmalarda öncelik tarım faaliyetleridir, ayrıca 7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda başvurunun ilgili başlıkta değerlendirilebilmesi için EKOLOJİK (Organik) Tarım faaliyeti gerçekleştirdiğini belgelenmesi zorunluluğu belirtilmiştir. Başvuruda bulunan ekibin 18.08.2010 tarih, 27676 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te belirtilen şartlara uygun resmi belgeler iletilmiş midir?

Tarım arazileri ve tarım faaliyetlerinin korunması hususunda yapılan çalışmalarda öncelik tarım faaliyetleridir, ayrıca 7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda başvurunun ilgili başlıkta değerlendirilebilmesi için EKOLOJİK (Organik) Tarım faaliyeti gerçekleştirdiğini belgelenmesi zorunluluğu belirtilmiştir. Başvuruda bulunan ekibin 18.08.2010 tarih, 27676 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te belirtilen şartlara uygun resmi belgeler iletilmiş midir?

5-      Foça Belediyesine yapılan proje başvurusunda, başvurusu yapılan projenin “Ekolojik Tarım ve Tarım Turizmi” başlıklarında değerlendirilmesi gerekmektedir. İlgili idare bu değerlendirmeyi hangi uzmanların desteği ile gerçekleştirmiş, hangi kriterleri dikkate almıştır? İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından onaylanmamış bir yapılaşmanın, Foça Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesinin desteği ile tarım arazilerinin ruhsatlı ve “kanuni” olarak yeni bir kooperatifçilik metodu ile lüks yerleşimlere dönüşümü gerçekleştirilmektedir.

6-      Foça Belediyesinin İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne ilettiği görüş yazısında, talep edilen işleme dayanak olarak alternatif konut alanı bulunmadığı belirtilmiştir. Tüm Foça ilçesi sınırlarında 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı dâhilinde konut alanı olmadığı hangi kriterlere dayandırılarak söylenmektedir?

7-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda maksimum yapı inşaat alanı 400 m2 olarak belirtilmiş ve TARIMSAL ÜRETİMDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI AMACI İLE otopark, teras, havuz ve yapılara ulaşım için yapılacak yol gibi açık alan düzenlemeleri ve yapıların parselin %10’luk alanında yapılabileceği belirtilmiştir. Buna karşın 154 farklı yapıyı barındıran proje alanında yollar ve altyapılar sebebi ile söz konusu tarım arazisi zarar görecektir.

8-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda TARIM ALANI OLARAK BELİRLENEN ALANLARDA BÖLGEYE EKONOMİK VE EKOLOJİK KATKI SAĞLAYACAK TARIMSAL ÜRETİM ve beraberinde üretim ve konaklama alanlarının yapılabileceği belirtilmiştir. Ruhsat kesilen proje sebebi ile bölgeye nasıl bir ekonomik katkı ve nasıl bir EKOLOJİK katkı sağlanacaktır, başvuru dosyasında buna ilişkin çalışmalar var mıdır? Var ise bu çalışmalar belediyenin hangi uzmanları tarafından değerlendirilmiştir? Önerilen seraların yapım yöntemi, içerisinde yürütülecek tarım faaliyetleri için yeterli ve gerekli midir? Bu seralarda yürütülecek tarım faaliyetinin sürekliliği nasıl kontrol edilecektir?

9-      7.3.9 Ekolojik Tarım Turizmi Plan Notunda “bu alanlarda hiçbir surette arazinin doğal yapısını bozacak şekilde hafriyat yapılamaz” denmektedir.  Oysa her parselde 10 ayrı sera yapmak isteği sebebi ile çok ciddi hafriyat yapılacaktır – yapılmaktadır. Bu durum, vaziyet planından da anlaşılmaktadır. O halde proje nasıl ruhsat almıştır? Ruhsatın ivedilikle iptal edilmesi gerekmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi ruhsat yetkisinin Foça Belediyesinde olduğunu belirtmektedir ancak İzmir Büyükşehir Belediyesinin ilçe belediyelerinin yürüttüğü uygulamalarda denetleme yetkisinin ve sorumluluğunun olduğunun bir kez daha altını çizmekteyiz.

10-   Her parselde hangi gerekçeler sunularak 10 ayrı sera ve bu seralara hizmet eden 10 ayrı müştemilat yapılması talep edilmiş ve Foça Belediyesi hangi değerlendirmeler doğrultusunda bu gerekçeleri makul bularak ruhsat vermiştir? Tarımın verimliliği ve sürdürülebilirliği esas iken nasıl olur da daha fazla yapılaşmaya sebep olacak bir talep onaylanabilir? Her birim, arazi yapısı sebebi ile farklı kotlara oturmaktadır; görsellerde de görüleceği üzere her birim için arazide kot düzenlemesi ve istinat duvarları yapılmış, yapı bahçeleri doğal zemin doldurularak veya kazılarak tahrip edilmiştir. Bu durumda nasıl ruhsat verilmiştir? Söz konusu istinat duvarlarına ilişkin projeler belediyeye teslim edilmiş ve inşaat alanına dâhil edilmiş midir?

11-   Her seraya müştemilat yapılması talebi hangi gerekçelere dayandırılmıştır? Her müştemilatta banyo ve tuvalet birimleri yer almaktadır. Alan geneline hizmet edecek bir altyapı projesi iletilmiş midir? Bu altyapı %10 hesabına dâhil edilmiş midir? Foseptik çözümü var ise tarım arazisine etkisi değerlendirilmiş midir?

12-   Projelerde ekoturizm işleyişine dair öneriler tespit edilememiştir. Ekoturizm işlevinin uygulanıp uygulanmadığı nasıl denetlenecektir? Daha az sayıda kaldırılabilir strüktürle yapılabilecek seraların kalıcı strüktürle yapılmasının sebebi hangi tarımsal faaliyet senaryosuna dayandırılmaktadır? Bu işleyiş ileride nasıl denetlenecektir?

Tekrar değerlendirin
TMMOB Mimarlar Odası İzmir, Foça’daki ekoköy için Foça Belediyesi’ni, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nü konuya ilişkin değerlendirmelerini gözden geçirmeye; iklim krizi ve küresel ısınmanın etkilerinin her geçen gün daha fazla hissedildiği, tarımda verimliliğin düştüğü, gıdaya ulaşmanın giderek zorlaştığı günümüzde, bu gerçekleri göz önüne alarak kararlarını yeniden değerlendirmeye davet etti.