| Çocugum üstün zekâli mi? Okul kayit dönemi yaklasirken bir çok aile bu soruyu soruyor. Aradiginiz evrensel nitelikler ve çocugunuzun yetenekli olup olmadigindan emin olabileceginiz kesin isaretler yoktur. Bununla birlikte, birçok yetenekli çocuk, bazi ortak özelliklere sahiptir.Ebeveynlerin çocuklari daha okula baslamadan önce üstün zekali olduklarinin isaretlerinin farkinda olmalari gerektigini belirten Kasif Çocuk Akademisi Anaokullari Kurucusu Yrd. Doç. Dr. Hamit Akçay, yetenekli çocuklarin sahip olabilecegi bazi özellikler hakkinda önemli bilgiler verdi:
DIL BECERILERI
“Çogu çocuk anlasilabilir cümleler kurabilmeyi ve karmasik dili anlayabilmeyi yaklasik iki yasina kadar ögrenirken, üstün zekali çocuklar genellikle bu kilometre taslarina daha erken ulasirlar. Okul yasina yaklastikça, diger dil becerileri ileri veya sofistike görünebilir.
Çocugunuzun ayni yastaki diger çocuklarla iliskili sekilde dil gelisimini göz önüne aldiginizda, bakmaniz için gereken üstün zeka özelliklerinden bazilari sunlari içerir:
- Oldukça gelismis bir kelime dagarcigi ve yeni sözcükleri kolayca ögrenme becerisi.
- Hizli konusma egilimi.
- Uygun dilbilgisi kullanirken daha uzun, daha karmasik cümlelerin erken kullanimi.
- Firsatlar verilirse, erken okumalar. Birçok yetenekli çocuk okula baslamadan önce okumayi ögrenir.
- Gördükleri ve duyduklari seylerle ilgili sürekli sorular sormak ve eksiksiz yanitlar ve açiklamalar almak isterler.
- Erken yasta çok adimli yönergeleri anlama ve yerine getirme becerisi.
- Yetiskin konusmalari anlama ve bunlara katilma becerisi.
- Farkli kitlelere konusurken kullandiklari dili degistirebilme. Örnegin, dört yasindaki yetenekli bir çocuk, yetiskinler veya daha büyük çocuklarla konusurken daha gelismis sözcükler ve cümle yapisini kullanabilir ve üç yasindaki kuzenine hitap ederken daha basit ve daha çocuksu bir sekilde konusabilir.
ÖGRENME YETENEKLERI
Tüm çocuklarin (gerçekten, büyük ve küçük herkesin) çevrelerindeki dünyayi ögrenmek için dogustan bir arzusu vardir. Yeni deneyimler bulmak, kendileri ve çevreleri arasindaki iliskiyi bulmak, kesfetmek ve ögrenmek. Üstün zekali çocuklari baskalarindan ayiran sey, bunu yapmak için ugradigi dogal kolaylik ve sevinçtir. Onlarin beyinleri zihinsel süngerler gibi görünüyor, zahmetsizce absorbe ediyor ve yeni bilgi ve fikirleri birlestiriyor.
Birçok yetenekli çocuk, asagidaki özelliklerden bazilarini gösteren dogal ögrenicilerdir:
- Hizli ve verimli ögrenme becerisi.
- Bazi ilgi alanlarina (örnegin hatalar, bosluklar, hayvanlar) yogun olarak odaklanma egilimi ve bu konularla ilgili bilgi edinme egilimi.
- Gelismis kavrama veya anlayis gösteren sorulari sorma becerisi.
- Çevrelerindeki dünya hakkinda beklediginizden daha fazla sey biliyorlar.
- Daha önce duyduklari, gördükleri veya ögrendiklerini mükemmel bir hafiza ve kolay hatirlama.
- Siklikla kendi baslarina okumak ve okumayi fiziksel etkinliklere daha çok tercih etme egilimi.
- Yeni bir faaliyete baslarken, yeni bir oyun ögrenirken veya yeni bir beceri kazanirken, yönlendirmeye veya talime çok az ihtiyaç duyma. Ayrica, bazi seyleri kendi baslarina veya kendi yollariyla yapmakta israr edebilirler.
- Denge, koordinasyon ve hareket içeren motor becerilerinin erken gelisimi. Üstün zekali çocuklar, küçük objelerin (ör. Legolar, dönüstürme oyuncaklari, bloklar) montaji ya da yap-bozlari bir araya getirme. Ancak, diger iyi motor becerileri gelismeyebilir. Bazi yetenekli çocuklar el yazisinda kötüdür. Bu daha çok detaya dikkat eksikligi ile alakali olmasina ragmen ya da hassas motor kontrolü ile ilgili problemlere kiyasla, el yazisi uygulamasinin yavas ve sikici görevine sabirsizlik ile ilgilidir.
- Büyük çocuklar ve yetiskinlerle, onlari ilgilenen konulari konusmaktan zevk alirlar.
- Kendi düsünme ve ögrenme becerilerini anlama. Tercih ettikleri ögrenme yöntemlerine sahip olabilirler ve bir ögretmen veya yetiskin tarafindan önerilen diger yöntemleri kullanmaya direnebilirler. Bir beceri veya konuda ustalasmak için ne kadar ve ne tür bir egitim görmesi gerektigini hissedebilirler.
- Yaratici düsünme. Üstün zekali çocuklar problemleri çözmek için kendi yollarini bulmanin ve komplekslikten zevk almanin ve görünüste ilgisiz fikir veya kavramlar arasinda baglanti kurmanin tadini çikarabilirler.
- Olagandisi derecede uzun bir süre boyunca bir ilgi konusuna konsantre olma özelligi. Bununla birlikte, yetenekli çocuklar kamçilayici olmayan veya ilgi çekmeyen olarak algiladiklari bir seyi yaparken dikkatlerini hizli bir sekilde degistirebilir veya odaklanilmamis gibi görünebilir.
- Ögrenmeyi eglenceli görme egilimi. Yeni kavramlar bulmakta sevinç duyarlar.
DUYGUSALDIRLAR
Üstün zekali çocuklar genellikle digerlerinden daha fazla duygusaldirlar. Ayrica baskalarinin duygu ve durumlarina daha duyarli olabilirler ve baskalarinin ilgisiz oldugu durumlarda çok daha fazla empati gösterebilirler.
- Üstün zekali çocuklarin sonsuz bir enerji kaynagi oldugu görülebilir. Sürekli hareket ediyor, konusuyor, soruyor ve kesfediyorlar.
- Çünkü düsündükleri kadar hizli konusmaya çalisiyor olabilirler. Üstün zekali çocuklar, baskalarinin çok yavas konustugunu ya da "noktaya gelmek" için çok uzun zaman aldiklarini hissedince de sinirlenebilirler.
- Bilissel becerileri ve çikarlari yillar boyunca ilerletilebildiginden üstün yetenekli çocuklarin kendisinden daha eski olanlarla baglanti kurmalari ve ögrenmeleri daha kolay olur.
- Üstün zekali çocuklar zihinsel esleri (kendi yaslari veya yetiskinleri) dahil baskalari ile vakit geçirmenin tadini çikarabilirken, okuma, yazma, hayal kurma, gözlemleme veya sadece düsünme gibi daha yalniz faaliyetlerde vakit geçirmenin tadini çikarabilirler.
- Üstün zekali çocuklar, özellikle çevrede olmaktan, agaçlari, gün batimlarini, çiçekleri, okyanuslari, hayvanlari ve dogal güzelligin diger seylerini görmekten zevk alabilirler. Ayrica, örnegin resim, heykeller veya müzik gibi belirli sanat biçimlerine derin bir ilgi gösterebilirler.
BIYOLOJIK FARKLILIKLAR
Üstün zekali çocuk ile tipik çocuk arasinda biyolojik bir fark vardir. Üstün zekali çocugun hücre üretiminde, sinaptik aktiviteyi de arttiran, bir artis oldugu gözüküyor. Bunlarin hepsi, artan düsünce sürecine eklenir. Üstün zekali çocugun beyindeki nöronlar biyo-kimyasal açidan daha bol miktarda bulunurlar ve sonuç olarak, gelisen beyin kaliplari daha karmasik düsünceyi isleyebilir.
Çalismalar, yetenekli çocugun özelliklerinin cinsiyete göre de farklilik gösterebilecegini göstermistir.
ÜSTÜN YETENEKLI KIZ ÇOCUGUN ORTAK ÖZELLIKLERI
- Okuldan, özellikle de fen, müzik ve sanat derslerinden hoslanir.
- Ögretmenlerinden hoslanir.
- Haber, dergi ve gerekli olmayan diger okumalari düzenli olarak okur.
- Tiyatro ve müzik yapimlarinda aktiftir.
- O bir hayalperesttir.
ÜSTÜN YETENEKLI ERKEK ÇOCUGUN ORTAK ÖZELLIKLERI
- Okuldan hoslanmaz.
- Ögretmenlerden hoslanmaz ve ilgi çekmediklerini düsünür.
- Az ödev yapar.
- Beden egitiminden hoslanmaz ve nadiren takim sporuna girer.
- Radikal ya da alisilmamis olarak kabul edilir.
- Kendi düsüncelerini ve ilgilerini sürdürürken çogunlukla yalniz kalmak ister.” |
|
9.2 ° / 3.1 °
