Çamlihemsin Kaçkar Daglari'ndan yeni bitki cinsi 'Taçli Sümbül' bilim dünyasi ile bulustu

Egeli basarili akademisyen Doç. Dr. Hasan Yildirim, ülkemizde endemik, tek türü mevcut yeni bir bitki cinsi Taçli Sümbül’ü (Gemicia) bilim dünyasina kazandirdi. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ögretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Yildirim, Rize Çamlihemsin Kaçkar Daglari'nda kesfettigi bitkinin bugüne kadar tanimlanan hiç bir cinse ait olmadigini ifade ederek “Taçli Sümbül (Gemicia)” bilimsel ismi ile yeni ve endemik bir bitki cinsini literatüre kazandirdigini belirtti. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak,  ülkemizin farkli bölgelerinden pek çok endemik türü bilim dünyasina kazandiran Doç. Dr. Hasan Yildirim’in yeni kesfinden duydugu memnuniyeti dile getirerek tebrik etti.

Taçli Sümbülü’nün kesif sürecini anlatan Doç. Dr. Yildirim, “ Yillar önce, 2012 yilinda Rize, Çamlihemsin dolaylarinda kesfettigim bu bitkinin uzmanlik konum olan Sümbül cinslerinden hiç biri ile uyumlu olmadigini fark ettim. Yeni bir tür oldugu kesindi ama hangi cinse ait oldugu belirsizdi. Uzun bir laboratuvar ve literatür çalismasi sonunda bu bitkinin hiç bir cinse ait olmadigi sonucuna vardim. O zamanlar yeni bir cins olarak bilim dünyasina tanitmak istedigim bu bitkiyi dünyaca ünlü soganli ve yumrulu bitki uzmani Ingiliz kökenli Prof. Dr. Brain Mathew'e danismistim. Kendisi oldukça farkli bir morfolojiye sahip olan bu bitkinin yeni cins olma ihtimalinin yüksek oldugunu ama sonucu daha netlestirmek adina DNA çalismalari yapmanin daha dogru olacagini vurguladi. O dönemler emekli oldugu için kendi yetistirdigi diger bir bilim insani Dr. Paul Wilkin ile irtibat saglayarak beni Londra'da Kew Kraliyet Botanik Bahçesinde arastirici bursu olan ‘Bentham-Moxon Trust’ ile destekleyip 3 aylik bir çalisma teklif ettiler. Dr. Paul Wilkin ve Dr. Felix Forest ile dünyaca önemli moleküler DNA çalismalari yürütülen ‘Jordrell’ Laboratuvari’nda çalismalara basladik. Avrupa, Afrika, Ortadogu ve Türkiye'nin sümbül cinsleri ve türleri üzerine oldukça kapsamli bir çalisma yürüttük. Çalismamiz sonucunda bitkimiz Sümbülcük (Scilla) cinsi ile yakin bir grupta çiktigi için, çok farkli morfolojiye ragmen moleküler yakinliktan dolayi Scilla cinsi içerisinde  ‘Scilla vardaria’ olarak bilim dünyasina tanittik” dedi.

      “Taçli Sümbülü, ‘Scilla’ cinsinden oldukça farkli bir morfolojiye sahip”

Alaninda uzman meslektaslarinin da görüsüne basvurarak Taçli Sümbülü’nü yeni bir tür oldugunu belirten Doç. Dr. Yildirim, “Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümünde ögretim üyeleri degerli meslektaslarim Doç. Dr. Baris Özüdogru ve Doç. Dr. Burcu Hacioglu hocalarimla, ortak bir TÜBITAK projemiz kapsaminda ülkemizin sümbül cinslerinden Sümbülcük (Scilla), Karsümbülü(Puschkinia), Yilansogani (Prospero) ve Karyildizi (Chionodoxa)’na yönelik filogenetik çalismamiz sonucunda, Sümbülcük cinsinin çok atali (polifiletik)yapiya sahip olusunu net olarak ortaya koyduktan sonra, morfolojik olarak bu derece farkli kendine has morfolojiye sahip bir türün ‘Scilla’ cinsi  içerisinde kalmasinin taksonomik açidan problem yarattigi ve bu türe çok büyük haksizlik oldugu sonucuna vardik. Gerek kendine has taççik yapisina sahip olusu, gerek çiçek tüpünün bulunmasi gerekse de tohumlarinin agsi bir damarlanma göstermesi ile Taçli Sümbül, ‘Scilla’ (Sümbülcük) cinsinden oldukça farkli bir morfolojiye sahiptir. Sümbülcük, Karsümbülü ve Karyildizi cinslerinin bir kombinasyonu gibi yapiya sahip olan, eski ismi ‘Scilla vardaria’, yeni ismi ise ‘Gemicia vardariana (Yildirim & Gemici)’ ismi ile bilim dünyasina tanittik ” diye konustu. 

“Yeni türe, iki degerli yol gösterici hocamizin isimlerini verdim”

Kesfettigi bitki türüne Prof. Dr. Yusuf Gemici ve Ege Üniversitesi Fen Fakültesinin kurulusuna öncülük eden Botanik Fizyologu Prof. Dr. Yusuf Vardar’in ismini vermekten büyük gurur duydugunu söyleyen Doç. Dr. Yildirim, “Erken yasta kaybetmenin acisini halen yüregimizde hissettigimiz, bilimsel anlamda çok fazla sey borçlu oldugum, degerli hocam Prof. Dr. Yusuf Gemici hocamin adina yeni cinsimizi isimlendirmekten büyük onur duymaktayim. Burada ayrica bir önemli nokta daha bulunmaktadir. Cins ismi ‘Gemicia’, Prof. Dr. Yusuf Gemici'ye atfen vermenin yani sira türün belirleyici kelimesi olan ‘vardariana’ ise Ege Üniversitesi Rektörlerinden Fen Fakültesinin kurulusuna öncülük eden Botanik Fizyologu olan ve hocam Prof. Dr. Yusuf Gemici'nin de hocasi olan Prof. Dr. Yusuf Vardar hocamizin soyadina atfedilmistir. Her iki degerli yol gösterici hocamizin isimlerinin bu yeni cins ve onun altindaki yeni türde birlesmesinden büyük onur ve mutluluk duymaktayim. Her iki hocamizi rahmetle anmaktayiz” dedi.