Coronavac asisi formaldehitle inaktive edilen ve adjuvan olarak alüminyum kullanilan ölü asidir. Virüs parçalanip etkisiz hale getirilerek vücudumuza ara verilmeden bagisikligimizi uyarmaktadir. Ölü asi oldugu için daha güvenli oldugu düsünülmektedir.
Etkili Midir?
Brezilya’da yapilan çalismanin verilerine göre %50,38 etkinlik bildirilmistir. Türkiye’de yapilan çalismada %91.25 ve Endonezya verilerine göre ise %65.3 etkinlik bildirilmistir. Asinin ciddi ve orta siddetteki enfeksiyonlara karsi korumada %100 etkili oldugu bildirilmistir. Farkli sonuçlar bildirilmekle birlikte en az etkinlik orani %50 olarak bildirilen bu asinin ciddi ve ölümcül reaksiyonlarda tam etkinlik saglayacagi düsünülmektedir. Bu verilerle birlikte yapilan asi sayisinin artmasiyla çok daha net bilgilerin elde edilecegi beklenmektedir. Asinin etkinliginin ne kadar süre devam edecegi yapilan asi sonuçlarinin verilerine göre ortaya çikacaktir.
Coronavac Asisi Yan Etkileri nelerdir?
Asinin Çin’den ithal edilmesinden dolayi biraz güven sorunu yasiyoruz. Bu nedenle de biraz temkinli yaklasip yan etkilerinin neler oldugunu ögrenmeye çalisiyoruz. Inaktif asilarin yan etkileri canli asilara göre daha az olmakla birlikte yapilan asi sonuçlarina göre yakin zamanda daha da netlesecektir.
Faz 1 ve II çalismalari sonucuna göre, en sik görülen yan etki enjeksiyon bölgesinde agridir ve %17 oraninda görülmüstür. Bu agrinin genelde hafif derecede olup 48 saat içinde düzeldigi görülmüstür. Bunun disinda görülen yan etkiler; asi uygulanan bölgede sislik, kizariklik olmasi, yorgunluk, hafif ates, titreme, bas agrisi, kas, eklem agrisi, kusma ve ishaldir. Bu belirtiler asi yapildiktan sonra bir hafta içinde ortaya çikabilmektedir. Simdiye kadar ölümcül bir reaksiyon bildirilmemistir.
Coronavac asisi için yapilan faz 1 ve II çalismalarina göre genelde önemli bir alerjik reaksiyon bildirilmemistir. Sadece bir vakada asidan 48 saat sonra vücutta kasintili, kizarik plaklar seklinde kendini gösteren ürtiker (kurdesen) bildirilmistir. Ayrica alerjik döküntü ve alerjik sok riski de her asida oldugu gibi nadir de olsa vardir. Almanya’nin asisi gibi ilaç alerjilerinde riskli bir asi olmamakla birlikte yine de alerji riski yok denilemez. Asi yapilan saglik kuruluslarinda alerji riskine karsi adrenalin ilaci hazir bulundurulmaktadir. Neticede elde edilen veriler az sayida asi uygulamalarinin raporudur. Biontec firmasinin asisinda bulunan polietilen glikol maddesi bu asida olmadigi için alerji gelisme riski daha azdir denilebilir. Çin asisinin Içeriginde koruyucu madde bulunmamaktadir. Asi içeriginde disodyum hidrojen fosfat, alüminyum hidroksit, sodyum dihidrojen fosfat, sodyum klorür yardimci madde olarak bulunmaktadir. Bu maddelere karsi alerji öyküsü olanlara asi yapilmamasi gerekir.
Asisinin alerjik hastaligi olanlara yapilmasinda sakinca var mi?
Bu asi özellikle riskli gruplarda uygulanmalidir. 65 yas üstü, diyabeti olan, kalp hastaligi olanlara asi yapilmasi daha faydali olacaktir. Astim, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi gibi alerjik hastaligi olanlarin asi olmasinda herhangi bir sakinca yoktur. Sadece asi yapildiktan sonra, her asida oldugu gibi, 30 dakika saglik kurumunda gözlem altinda beklemelerinde fayda vardir. Alerjik hastaligi olanlarin olusabilecek risklere karsi acil müdahale edilebilmesi için hastane sartlarinda asi olmasi, alerji riskine karsi faydali olacaktir. Saglik çalisanlarina yapilan asi uygulamalarinin yan etkilerinin sonuçlari ortaya çiktikça daha net öneriler yapilacaktir.
Asi immün yetmezligi olanlara yapilabilir mi?
Immun yetmezligi olan hastalarda asi sinirli bir antikor cevabi olustursa bile asinin yapilmasi önerilmektedir. Akut safhada bir immün yetmezlik durumunda, tedavi sonunda önerilebilir. Ancak hastanin koronovirüse karsi iyi korunmasi gerekmektedir. Yapilan asi sayisi arttikça daha net bilgiler ortaya çikacaktir
Kimlere Asi Yapilmamali?
-Asinin bilesenlerine herhangi bir alerjisi oldugu bilinen kisilere,
-Ates, akut hastaligi olan ve kronik hastaligin akut baslangiç safhasinda olanlara yapilmamalidir.
Kimlerde dikkatli olunmalidir?
-Kas içine enjeksiyon yapildigi için trombositopeni, kanama bozuklugu olanlarda kanamaya neden olabildigi için dikkatli olunmalidir.
-Kontrolsüz epilepsi ve ilerleyici nörolojik bozuklugu olanlarda dikkatli olunmalidir.
Asinin Yan Etkisi Görülürse Ne yapilmali?
Asi uygulanan bölgede agri, sislik veya kizariklik; öncelikle asi uygulanan kolunuzu yükseltmeniz uygun olacaktir. Asi yerine soguk suyla islatilmis havlu tatbik edebilirsiniz. Buzu dogrudan tatbik etmeyin. Parasetamol içeren agri kesici kullanabilirsiniz.
Yorgunluk; istirahat etmeniz ve yeterince sivi almaniz faydali olacaktir.
Hafif ates ve titreme; istirahat etmeniz, yeterince sivi almaniz ve parasetamol içeren agri kesici almaniz önerilmektedir.
Bas agrisi; asi sonrasi bir hafta içinde bas agrisi gelisirse parasetamol içeren agri kesici almaniz faydali olacaktir.
Kas ve eklem agrisi; asidan sonra bir hafta içinde kas ve eklem agrisi olursa istirahat etmeniz, yeterli sivi almaniz ve parasetamol içeren agri kesici almaniz yeterli olacaktir.
Kusma ve ishal; asidan sonra bir hafta içinde kusma ve ishal gelisecek olursa agizdan sivi ve gida almaniz faydali olacaktir. Yeterince sivi alamaz ve halsizlik gelisecek olursa saglik kurumunda serum takviyesi gerekliliginin degerlendirilmesi gerekir.
Prof. Dr. Ahmet Akçay saglik çalisani olarak kendisinin asi oldugunu ve herhangi bir yan etki olmadigini belirtti. Asi yapilmasini herkese önerdigini belirtti.
Sonuç Olarak Özetleyecek Olursak;
-En sik ortaya çikan yan etkiler; asi uygulanan bölgede agri, sislik, kizariklik olmasi, yorgunluk, hafif ates, titreme, bas agrisi, kas, eklem agrisi, kusma ve ishal yer aliyor. Bu belirtiler asi yapildiktan sonra bir hafta içinde ortaya çikabilmektedir.
-Asidan sonra 30 dakika saglik kurumundan ayrilmayin. Bu süre içinde kendinizi iyi hissetmezseniz, ani bas agrisi, nefes almada zorluk, kasinti, halsizlik olursa saglik personeli ile temasa geçin.
-Bu asi sonrasi ciddi alerjik bir reaksiyon gelisen vaka bildirimi olmamasina ragmen 30 dakika içinde halsizlik, karin agrisi, vücutta kasinti, bayilma, tansiyonda düsme gibi ciddi alerjiyi düsündüren belirtiler olursa saglik personeli ile temasa geçin
-Pandemiden kurtulmak, her birimizin asi olmasi ile mümkün olacaktir. Asilanan kisi sayisi arttikça pandemiden kurtulma sansimiz da artacaktir.
- Asiyla ilgili simdiye kadar ölümcül bir reaksiyon bildirilmemistir.
-Asiya bagli alerjik reaksiyon gelisme olasiligi düsüktür.
-Alerjik hastaligi olanlarin asi yaptirmasinda sakinca olmayip hastane sartlarinda yaptirip asi sonrasi 30 dakika saglik kurulusundan ayrilmamalari faydali olacaktir.
-Lateks alerjisi olanlarin yapilan asilara karsi yan etkiler netlesinceye kadar temkinli olmalarinda fayda vardir.