Üsküdar Üniversitesi NPISTANBUL Beyin Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Ayse Sahin pandemi süreciyle birlikte daha da sik karsilasilan ölüm kavraminin, çocuklara nasil anlatilmasi gerektigini ele aldi ve bu konudaki tavsiyelerini ailelere paylasti.
Ölüm kavrami anlatilirken dikkatli olunmali
Tüm dünyanin oldukça zorlu bir süreçten geçtigi bu dönemde, çocuklarin hayatlarinin belki de hiçbir döneminde olmadigi kadar ölüm kavramini isittigini aktaran Uzman Klinik Psikolog Ayse Sahin, çogunun evde hemen her gün, haberlerin, dizilerin, filmlerin izlendigi televizyonlarda günlük ölüm sayilari, ölümlerin istatistiksel verileri ile karsilastiklarini hatirlatti.
Bu maruz kalma sürecinin sadece medya üzerinden olmadigini belirten Ayse Sahin, “Bizler gibi çocuklarimiz da akrabalarinin, komsularinin, yakindan tanidigi kimselerin öldüklerine sahit oldular. Bir yakininin öldügü haberini bir yetiskine bile söylemek oldukça güç bir durumken çocuklarimiza bu durum aktarilirken daha dikkatli yaklasilmali” uyarisinda bulundu.
Haberi yakinlik duydugu kisiler vermeli
Ailelerin bir yakinlarini kaybettiklerinde, çocuklarina bu durumu söylemekten kaçinabildiklerini ya da iyi niyetlerle, çocuklarinin üzülmesini, olumsuz etkilenmesini istemediklerini kaydeden Ayse Sahin, bazi ailelerin de çocuga durumu anlatmayip, süreci çocugun algilarina birakabildiklerini ifade etti. Ayse Sahin, “Böyle bir dönemde çocukla iletisim kurmak ve merak ettiklerini onun anlayabilecegi basit bir dille anlatmak oldukça önemlidir. Ölümle ilgili bilgi verilirken çocugun kendisini güvenli hissettigi bir yerde olmasi, bu haberin güven duydugu ve yakinlik hissettigi kisiler (anne-baba gibi) tarafindan verilmesi çocugun daha rahat olmasini saglayacaktir” dedi.
Uyumak, hasta olmak, uzaklara gitmek ölüm yerine kullanilmamali
Ölümle ilgili dogru sözcükler seçmenin önemli oldugunu vurgulayan Ayse Sahin, “ölmek”, “ölü” gibi kavramlarin çekinilmeden kullanilmasini tavsiye ederek “Aksi takdirde bu süreçleri tanimlamak için kullanacaginiz, ‘uyumak’, ‘hasta olmak’, ‘uzaklara gitmek’ gibi söylemler çocugun kafa karisikligi yasamasina sebep olacaktir. Ölümü farkli bir uyku hali olarak ögrenen çocuk uyumaktan ya da yakinin uyumasindan endiselenebilir” uyarisinda bulundu.
Ölüm yasamin sonudur
Özellikle 11-12 yas öncesi çocuklarda soyut düsünce sisteminin henüz tam anlamiyla gelismedigini aktaran Uzman Klinik Psikolog Ayse Sahin, bu sebeple ölümle ilgili bilgi verirken somut durumlardan bahsetmenin çocugun algilamasini kolaylastiracagini kaydetti.
Öncelikle degisimin dogal bir süreç oldugu anlatilabilecegini ifade eden Ayse Sahin, sunlari söyledi: “Dogada birçok canli degisim halindedir, sen eskiden bir bebektin, çok küçüktün, yürüyemiyor ve konusamiyordun simdi ise büyüdün ve bunlarin hepsini yapabiliyorsun, ben de eskiden tipki senin gibiydim daha sonra büyüdüm ve olgunlastim. Dogadaki diger canlilar da böyledir, bir agaç ilkbaharda baska, kis mevsiminde baska görünür, her mevsim degisir. Kelebek ise önce tirtildan kozaya, kozadan kelebege dönüsür. Yasamak, büyümek ve degismek demektir. Ölüm yasamin sonudur. Bitkiler ölür, hayvanlar ölür, insanlar ölür…’ seklindeki anlatim, çocugun degisimin dogal bir süreç oldugunu düsünmesine katki saglayacaktir.”
Ölüm sebebini paylasin
Çocuklarin kendi düsünce veya davranislarindan birisinin de ölümüne neden olacagini düsünebilecegini aktaran Ayse Sahin, bu sebeple çocuklara ölümlerin sebeplerinin (kazalar, hastaliklar gibi) ve yakininin ölüm sebebinin anlatilmasinin faydali olacagini vurgulayarak “Kisisel dini inançlarin paylasilmasi sakincali olabilir. Örnegin ölen kisi için ‘Allah onu yanina aldi’ gibi bir ifade, çocugun Allah’a kizmasina ya da ondan korkmasina sebep olabilir” dedi.
Onlari zor duygulardan korumaya çalismayin
Çocuklarin yetiskinleri gözlemleyerek olumsuz duygularla bas etmeyi ögrendigini söyleyen Uzman Klinik Psikolog Ayse Sahin, su tavsiyelerde bulundu:“Onlari zor duygulardan korumaya çalismayin. Çocuklarin duygularini anlamalarina ve ifade etmelerine yardim edin ki yasamlarinda karsilarina çikan zor durumlarla kullanabilecekleri basa çikma yöntemleri gelistirsinler.”