Çocuklar sanal siddet ve zorbaliktan nasil korunmali?

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tip Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmani Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, sanal siddet, zorbalik ve çocuklarin bundan korunmasina iliskin degerlendirmede bulundu.

Internet ortaminda birçok risk bulunuyor

Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, bilisim teknolojilerinin kullaniminin artmasinin birçok faydasi olmakla birlikte birçok sorunun da beraberinde ortaya çiktigini belirterek “Teknolojik gelismeler ve erisim kolayligi, gençlerin ve çocuklarin zamanlarinin büyük kismini internette geçirmesine neden olmaktadir. Internet ve cep telefonu kullanmanin yayginlasmasiyla çocuklar artik sanal ortamlarda iletisim kurmaktadirlar. Internet ortami bütünüyle degerlendirildiginde yapisi itibariyle; haber, oyun, eglence ve ticari ileti paylasiminda dolandiricilik, yaniltma, siddet, duygusal taciz, zorbalik gibi olumsuz etki riski tasiyan bir ortamdir.” dedi.

Akran zorbaligi, siber zorbaliga dönüstü

Sanal ortamlarda kurulan iletisim ile birlikte eskiden fiziksel ve sözel olarak yüz yüze olan siddet ve zorbaligin da bu ortamlara tasindigini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalik diye adlandirilan bu yeni zorbalik çocuklar, aileler ve okullar içinde yeni bir sorun olmaktadir. Ögrenciler birbirlerine yönelttikleri, vurma, itme, hakaret etme, alay etme, rahatsiz edici sekilde isim takma, esyalarina zarar verme, tehdit etme, haraç alma vb. seklindeki tüm davranislar ‘akran zorbaligi’ olarak tanimlanir.” dedi.

Akran zorbaligi yapan siber zorbalik da yapiyor

Siber zorba davranislarin, “internet ve mobil telefon kullanimini içeren bir tür zorbalik” olarak tanimlandigini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalik gerçek hayattaki zorbaliktan daha tehlikeli hale gelebilmektedir. Çünkü ilk olarak çocuklar genellikle yapilanlari kimseye anlatmadiklari için kimse ne olup bittigini bilmemektedir. Ayrica zorbaligi yapan çocuk, diger çocugun yüzünü görmedigi için kendini suçlu hissetmemektedir. Siber zorbalikta yüz yüze bir görüsme olmadigi için ayni zamanda gizlemesi de kolaydir. Akran zorbaligina katilan çocuklarin birçogunun ayni zamanda siber zorbalik da yaptiklari saptanmistir.” dedi.

Siber zorbalikta psikolojik zararlar ortaya çikiyor

Akran zorbaliginda genellikle güçlü olan güçsüz olana zorbaca davranislarda bulunurken, siber zorbalikta durumun tam tersine de olabilecegini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbaliga maruz kalan çocuklarda psikolojik, sosyal ve akademik sorunlar olusmaktadir. Siber zorbalik yapan çocuklarda ise saldirganlik, kurallari çigneme gibi davranis bozukluklarina sikça rastlanmaktadir. Siber zorbalikta saldirgan ile kurban arasinda kisisel bir temas bulunmamasina ragmen, saldiriya ugrayan kisi psikolojik zarar görmektedir. Zorbaliga maruz kalan gençlerde depresyon, düsük benlik saygisi, korku, üzüntü, hayal kirikligi, utanç vb. gibi duygular yogun olarak görülmektedir. Ayrica çocuk ve gençler, sanal ortamda hayal güçlerinin etkisiyle yarattiklari karakterler araciligi ile zorbaca davranislari oyun olarak kabul etmekte ve bu davranislar için sorumluluk üstlenmemektedirler.”dedi.

Siber zorbalik neden yapilir?

Siber zorbaligin nedenlerine de deginen Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Kullanici adlarinin arkasina saklanma, kimligi bilinmeyenlerin daha güçlü olmasi, bilinmeden ortami etkilemenin çekiciligi, saldirganin sonuçlarini görmemesi, popüler olma istegi, yasadiklarini farkli yansitma, düsük özgüven ve daha önce kurban olma gibi nedenler yer almaktadir.”dedi.

Siber zorbaliga maruz kalan çocuklarda bu belirtilere dikkat!

Siber zorbaliga ugramis çocuklarda veya ögrencilerde bazi belirtiler olduguna dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, bunlari söyle siraladi:

• Bilgisayarda çok zaman harcama, uyku sorunu ya da kâbus görme, 
• Depresif hissetmek ya da nedensiz aglama, 
• Git-gelli ruh hali, 
• Kendini iyi hissetmemek, 
• Anti-sosyal olmak ve 
• Ödevlerinde geri kalma, son dönem çalismalarinda ortaya konan en önemli semptomlardir.

Bu tavsiyelere kulak verin!

Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuklara ve gençlere siber zorbaliktan korunabilmesi için tavsiyelerini söyle siraladi: “Kisisel bilgilerinizi (PIN numaralarinizi, telefon numaralarinizi, vb.), kimseye vermemeli ve paylasmamalisiniz. Siber zorba bir davranisa maruz kaldiginizda güvenilir bir yetiskine anlatilmali, siber zorba mesajlari okumamali, mesajlari silmemelisiniz. Onlar sizi harekete geçirmek için kullanilabilir.

Sohbet odalari ve anlik mesajlar, zorbalik yoluyla sik sik bloke edilebilir, dikkatli olunmalidir.

Tanimadiginiz kisilerden gelen mesajlari açmamali, zorbalik yapan veya taciz eden kisiye cevap verilmemelidir.”

Aileler bu öneriler de size!

Çocuk ve gençlerin sanal zorbaliktan korunmasinda ailelerin yapmasi gerekenlere de dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, sunlari söyledi:

Çocuklarinizin nasil ve ne zaman internet kullandigini bilin.

Teknolojiyi daha fazla ögrenin, bloklama ya da filtreleme yazilimi takin.

Çocugunuza zorbalik yapiliyorsa, bu konuda çocugunuzun konusmasi için tesvik edici olun.

Çocugunuzu internet kullanma konusunda sinirlayin.

Aile içinde bir çevrimiçi anlasma gelistirin. Mesela çocuklar günlük ne kadar süre internette geçirebilir? Hangi sitelere girebilir ve neler yapabilir? Bu kurallara siz de uyun.

Internette uyulmasi gereken kurallari ögretin

Gerçek hayattaki insanlarla iletisiminde çocugunuzun uymasi gereken kurallarin aynisini, cep telefonu ve internet kullanimi için de uygulayin. Unutmayinki siber zorbalik, sanal ortamda zarar verdigi, aciya neden oldugu kadar, gerçek dünyada da bunlara neden olmaktadir. 

Bu bakimdan çocuklarinizi, internette uygulanmasi gereken kurallar ve davranislar konusunda egitin. Teknolojinin yanlis ya da amaç disi kullanimi sonucunda yasanabilecek (itibarlarinin zedelenmesi, okul veya polisle sikinti yasama vb.) sorunlarini anlatin.

Teknoloji kullaniminda çocugunuza model olun. 

Internette çevrimiçi (online) durumdayken, özellikle çocugunuz yaninizda ise baskalarini rahatsiz etmeyin, alay etmeyin.

Araç kullanirken cep telefonuyla mesaj göndermeyin çünkü çocugunuz sizi izlemekte ve sizden ögrenmektedir.

Çocugunuzun bilgisayarda ne yaptigiyla ilgilenin, çocugunuzun internette girdigi web sayfalarindan haberdar olun, internet servis saglayicinizdan “aile koruma paketleri” hakkinda bilgi alin ve bu programlari kullanin.

Çevrimiçi arkadaslarin, aslinda söyledikleri kisiler olmayabileceklerini ve internette gördükleri her seyin dogru olmayabilecegini anlatin. 

Kendileri ve aileleriyle ilgili kisisel bilgileri baskalarina vermemelerini söyleyin. 

Zorbalik içeren dökümanlarin kopyasini saklamasini ve ileride kanit olarak kullanabilecegini belirtin. Bilgisayarlarin IP numarasindan mesajlarin gönderildigi adreslere ulasilabilecegini belirtin.

Çocuklarinizin teknoloji kullanimi ile ilgili olagan disi davranislarinin farkinda olun. 

Eger çocugunuz internet kullanimindan çekiniyorsa veya bu bir saplanti haline gelmisse, sanal zorbaligin kurbani ya da faili olabilir, çocugunuzla samimi bir iletisim yolunu açik tutun ve bunu gelistirin.