Üsküdar Üniversitesi Tip Fakültesi Nöroloji Anabilim Dali Ögretim Görevlisi, NPISTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmani Prof. Dr. Baris Metin, beyin hastaliklarinin erken teshisinde kullanilan beyin check up’ina iliskin bilgi verdi.
Ailemde bunama var, acaba ben de bunar miyim?
Beyin check up’in hastalarin kendi talepleri üzerine oldugu gibi uzman doktorun önerisi üzerine de gerçeklestirildigini kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, “Hastalarimizdan siklikla ‘Benim beynimde bir sorun var mi? Beyin fonksiyonlarimi bir gözden geçirmek istiyorum’, ‘Ailemde bir bunama var, acaba ben de bunar miyim?’, ‘Çok unutkanim. Acaba bunun altinda baska bir hastalik mi yatiyor?’ gibi süphe ve sikâyetlerle bizden çesitli beyin fonksiyonlarini ölçmemiz isteniyor. Buna halk arasinda beyin check up’i deniyor.” dedi.
Beyin check up’inin bir dizi tetkikten olustugunu kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, “Beyin check up’i hastalarin beyin sagligini ölçmek için kullaniliyor. Aslinda su anda herhangi bir problemi olmayan ama hastanin ilerde önemli bir hastaliga yakalanma risk olabilir mi diye görmek için yaptigimiz bazi tetkiklerden oluyor.” diye konustu.
Beyin check up’ta MR, elektroensografi, nöropsikolojik testler gibi bir dizi tetkik uygulandigini kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, “Beyin görüntüleme yöntemlerinden MR yapilabiliyor. MR bize ne veriyor? Örnegin bunamasi oldugundan süphelendigimiz bir hastamiz var. Ailesinde de bunama var. Kendisi de biraz unutkan oldugunu söylüyor. Bu hastamizin beyin MR’ini yaptigimiz zaman eger beyinde çok da ciddi olmayan ama erken dönemde küçülme, bazi bölgelerde hacim kaybi söz konusuysa ki biz bu MR’a baktigimiz zaman bunu görebiliyoruz. Böyle bir durum varsa erken dönemde daha hastada bunama olmadan önlem alabiliyoruz.” dedi.
Unutkanligi olan kisilere bazi testler uygulayarak bunun nedenlerinin ortaya çikarilabildigini kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, “Unutkanligin bir dikkat bozukluguna mi bagli oldugu, yoksa bir Alzheimer hastaligina bagli bellek bozukluguna mi bagli oldugu beyin haritalamasi yardimiyla birçok vakada çogu zaman gösterilebiliyor.” diye konustu.
Prof. Dr. Baris Metin, ayrica nöropsikolojik testler unutkanligin ya da bilissel islev kaybinin hangi asamada oldugunun ve ilerleme riskinin olup olmadiginin anlasilabildigini kaydetti.
Özellikle belli bir yasin üzerindeki kisilerin, özellikle 60 yas üzerindeki bireylerin herhangi bir yakinmasi olmasa bile bu tip check up’lari 5 yilda bir yaptirmalarini öneren Prof. Dr. Baris Metin, “Çünkü bunama, beyinde çok sinsi ilerleyen bir hastalik. Hasta bunu fark etmeden önce bunamalar ciddi bir biçimde beyinde harabiyete neden olabiliyor. Bunlari erkenden tespit edebilmek için 5 yilda bir beyin check up yaptirmak gerekiyor.” diye konustu.
Erken dönem bunama bulgusu, tedavilerden fayda görebilir
Ileri yasin yani sira beyin check up’i daha sik ve daha erken yaptirmasi gereken hastalarin da olabildigini kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, “Örnegin 55 yasinda bir hastamiz var. Kendisinin hafif unutkanligi var. Ailesinde annesi ve babasinda bunama görülmüs. Bu hastamiza böyle bir tetkik dizisini MR, nöropsikolojik testlerden olusan testler yaptirmasini öneririm çünkü bu tetkiklerde erken dönem bunama bulgusu varsa bu hastamiz erken dönem birtakim girisimlerden, yasam tarzi degisikliklerinden, çesitli nörolojik ve psikiyatrik ilaç tedavilerinden fayda görebilir.
Ailevi bunama yapan mutasyonlar olabilir
Ailesinde birden fazla bunama hastasi olan, birinci derece ve ikinci derece yakinlarinda varsa ailevi bunama yapan mutasyonlar olduguna dikkat çeken Prof. Dr. Baris Metin, bunlari tespit etmek için genetik testler de istenebilecegini söyledi.
Beyin check up’i beyindeki stres düzeyini de gösterebilir
Sadece yasli hastalarin degil kimi zaman genç hastalarinda da beyin sagliklariyla ilgili ciddi kaygilar olabildigini, bu kisilerin de çesitli beyin tetkikleri dizisinden yararlanabildigini kaydeden Prof. Dr. Baris Metin, sunlari söyledi:
“Örnegin kisi çok ciddi stres altindadir. Buna bagli ciddi bir yipranmislik durumu vardir. Ama bu durum çesitli müphem sikâyetlerle kendini gösterebilir. Ne kadar stres altinda oldugunu çok fark etmeyebilir. Bu beyin check up’ini yaptigimizda kisinin ne kadar ciddi bir yük altinda oldugunu, ne kadar yiprandigini görebiliyoruz. Bu yüzden genç hastalar performansini yeteri kadar kullanamadigini düsündügünde, bir miktar unutkanligi oldugunu düsünen genç hastalarimizda maruz kaldigi stres düzeyinin ona etkisini görmek için ya da baska bir beyin hastaligi olup olmadigini anlamak için beyin check up’i yaptirilabilir. Genç hastalarin bunu yaslilar gibi rutin degil de çesitli kaygilar ve performans düsüklügü ortaya çiktiginda yapilmasi gerektigini söyleyebiliriz. Yasli hastalarda daha düzenli araliklarla hiçbir sikayeti olmadiginda dahi 5 yilda bir bu tetkikleri yaptirmasini öneririm.”
Beyin check up’i nasil uygulaniyor?
Beyin check up’i bilimsel ve farkli branslardaki uzman bir kadro ile uygulaniyor. Test sonuçlari çok boyutlu olarak degerlendiriliyor ve sonrasinda da kisiye özel bir tedavi programi ile sorunlara çözümler üretiliyor. Beyin check up’inda beynin zihinsel faaliyetleri ve performansi degerlendiriliyor. Bilgisayarli EEG cihazlariyla beynin saglikli çalisip çalismadigi kontrol ediliyor. Hafiza ve dikkat ölçmeye yarayan testlerle fonksiyon bozukluklari ortaya çikariliyor. Beyin check up’inda bilgisayarli EEG (CEEG) cihaziyla beyin fonksiyonlari izleniyor ve beyin haritasi çikariliyor. Ayrica yine bilgisayar yardimiyla hafiza ve dikkat ölçmeye yönelik kognitif testler uygulaniyor.