Demir eksikligi dünyada en sik görülen anemi yani kansizlik türü olarak biliniyor. Özellikle az gelismis ve gelismekte olan ülkelerde demir eksikligine bagli anemi oranlari oldukça yüksek seyrediyor. Vücutta demirin eksik oldugu durumlarda anemi olusuyor ve buna bagli olarak da ‘’demir eksikligi anemisi’’ tanisi konuluyor. Istatistiklere göre dünyada kadinlarin % 35'inde, erkeklerin % 20'sinde ve hamilelerin %50’sinde demir eksikligi anemisi yani kansizlik görülüyor. Memorial Antalya Hastanesi Iç Hastaliklari Bölümü’nden Uz. Dr. Tülay Kadioglu, ferritin eksikligi ve tedavisi konusunda bilgi verdi.
FERRITIN, VÜCUDUN DEMIR DEPOSU
Hemoglobin, kirmizi kan hücrelerine rengini veren oksijenin kanda tasinmasini saglayan bir proteindir. Demir de hemoglobinin temel yapisina giren bir elementtir ve akcigerden alinan oksijenin hemoglabine baglanarak dokulara aktarilmasinda büyük önem tasir. Beslenme yolu ile alinan besinlerden vücuda demir minerali girisi gerçeklesir. Demir minerali metabolizma ve hücre içi-disi reaksiyonlar için oldukça önemli bir mineraldir. Ferritin, demiri vücutta depolayan ve salinimini kontrol eden bir protein kompleksidir. Vücudun demir deposu olarak da tanimlanabilir.
YAS VE CINSIYETE GÖRE DEGERLER FARKLILIK GÖSTEREBILIR
Ferritin eksikligi, vücutta bulunan demir deposu seviyesinin düsüklügünü gösterir. Normal ferritin degeri, yasa ve cinsiyete göre farklilik gösterebilir. Genel olarak erkeklerde 20-500 ml/ng, kadinlarda ise 20-200 ml/ng arasindaki degerler normal aralik olarak kabul edilir. Kadinlarda erkeklere göre aylik adet kanamalari nedeni ile kismi olarak daha düsük olarak tespit edilir. Çocuklarda ise ideal ferritin düzeyleri degiskenlik gösterir. Ortalama olarak yeni dogan bebeklerde 25- 200 ng/ml, bir aylik bebeklerde 200 ile 600 ng/ml, 2- 5 aylik bebeklerde 50- 200 ng/ml, 6 aylik bebekler ile 15 yas arasi çocuklarda 7-142 ng/ml arasinda olmasi normal olarak kabul edilir.
AZ MIKTARDA DÜSÜKLÜK BELIRTI VERMEYEBILIR
Ferritin eksikligi vücutta ölçülen ferritin degerinin belirtilen normal seviyelerden asagida olmasi durumudur. Bu tablo vücutta demir eksikligi oldugunu gösterir. Demir minerali özellikle kirmizi kan hücrelerinde bulunan ve oksijenin tasinmasindan sorumlu olan hemoglobin molekülünün üretimi için gereklidir. Demirin vücutta yeterli miktarda bulunmamasi ile kirmizi kan hücrelerinin doku ve organlara tasidigi oksijen miktari azalir. Buna bagli olarak doku ve organlarin yeterince oksijenlenememesi sonucu isleyisleri bozulur. Bu durum bazi belirtilere yol açar. Ferritin düsüklügü az ya da orta miktarda ise herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak agir seviyede ferritin eksikligi mevcut ise daha çok belirti görülür.
FERRITIN EKSIKLIGI BELIRTILERI SU SEKILDEDIR;
Halsizlik ve yorgunluk
Sabahlari uyanmakta zorluk ve sürekli uyku hali
Istahsizlik
Bas agrisi
Bas dönmesi
Kulak çinlamasi
Üsüme hissi
Unutkanlik, sinirlilik
Enerji kaybi
Konsantrasyon ve odaklanma problemleri
Saç dökülmesi
Tirnaklarda kirilma ve çizgili görünüm
Kasinti
Cilt renginde ve gözlerde solukluk ve sarilik
Eklem ve kas agrilari
Huzursuz bacak sendromu
El ve ayaklarda uyusma hissi
Toprak ve kireç yeme istegi
Cinsel isteksizlik
Kilo vermekte güçlük
Tedavide kansizliga neden olan etkenin bulunmasi önem tasiyor
Ferritin düsüklügü tespit edilmesi durumunda mutlaka altta yatan nedenin aydinlatilmasi gerekir. Bu durum baska bir hastaligin habercisi de olabilir. Tedavide hastanin durumuna ve degerlerine göre degiskenlik gösterecek sekilde tablet, surup ya da damardan (intravenöz) demir takviyeleri planlanabilir. Tedavi sürecinin yakindan takibi ve yarida kesilmemesi oldukça önemlidir. Ortalama 3-6 ay kadar süre ile tedaviye devam etmek gerekmektedir. Tedaviyi yarida kesmek tekrarlayan demir eksikligine neden olabilmektedir. Medikal tedavinin yani sira hastanin beslenmesi de demir eksikligine göre planlanmalidir.
