DSÖ’nün Isviçre’nin Cenevre kentindeki genel merkezinde düzenlenen 148. Yürütme Kurulu oturumunda konusan DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, zengin ülkeler tarafindan Covid-19 asilarinin istiflenmesinin yalnizca etik olmadigini, bunun ayni zamanda Covid-19 salgininin süresini de uzatacagini belirtti. 40 yil önce ortaya çikan virüse karsi hayat kurtaran ilaçlar gelistirildigine deginen Ghebreyesus, ancak dünyadaki yoksullarin bu ilaçlara erismesinin on yildan fazla zaman aldigini aktardi. Ghebreyesus, 12 yil önce de yeni bir virüsün ortaya çiktigini ve salgina dönüstügünü ifade ederek, dünyadaki yoksul insanlarin ilaçlara eristiginde salginin sona erdigine dikkat çekti. Covid-19 salginina iliskin Ghebreyesus, “Bir yil önce yeni bir virüs ortaya çikti ve bir salgini atesledi. Hayat kurtaran asilar gelistirildi. Bundan sonra ne olacagi bize bagli. Tarihi yenmek, HIV ve H1N1 salginlarinin hatalarindan kaçinmak, farkli bir hikaye yazmak için bir firsatimiz var” dedi.
Ghebreyesus, “Yeni bir virüsün ortaya çikmasinin üzerinden bir yildan kisa bir süre sonra güvenli ve etkili asilarin gelistirilmesi ve onaylanmasi, çarpici bir bilimsel basari ve çok ihtiyaç duyulan bir umut kaynagidir” ifadelerini kullandi.
“Asilarin esitsizlik duvarinda baska bir tugla haline gelme tehlikesiyle karsi karsiyayiz”
Asilarin hizli ve esit sekilde dagitilmasi gerektigine vurgu yapan Ghebreyesus, “Son zamanlarda hizla yayilan yeni türlerin ortaya çikisi, asilarin hizli ve adil bir sekilde yayginlastirilmasini daha da önemli hale getiriyor. Ama simdi asilarin bazilarina umut getirmesine ragmen dünyanin zenginleri ile fakirleri arasindaki esitsizlik duvarinda baska bir tugla haline gelme tehlikesiyle karsi karsiyayiz” dedi.
Tüm hükümetlerin önce kendi saglik çalisanlarini ve yaslilari asilamaya öncelik vermesinin dogru olduguna deginen Ghebreyesus, “Ancak zengin ülkelerdeki daha genç ve saglikli yetiskinlerin daha yoksul ülkelerdeki saglik çalisanlari ve yaslilardan önce asilanmasi dogru degil” ifadelerini kullandi.
"KÜRESEL BIR AILE OLARAK BIRLIKTE ÇALISMALIYIZ"
Herkese yetecek kadar asi olacagini belirten Ghebreyesus, “Su anda tüm ülkelerde agir hastalik ve ölüm riski en yüksek olanlara öncelik vermek için küresel bir aile olarak birlikte çalismaliyiz. Geçtigimiz 9 aydir COVAX, asilarin esit dagitimi için zemin hazirliyor. Bilimsel engelleri, yasal engelleri, lojistik engelleri ve düzenleyici engelleri astik. 1 milyardan fazla doz seçenegi ile bes üreticiden 2 milyar doz temin ettik ve subat ayinda teslimatlara baslamayi hedefliyoruz” dedi.
"DÜNYA FECI BIR AHLAKI BASARISIZLIGIN ESIGINDEDIR"
Son haftalarda COVAX’in ihtiyaç duydugu asilari alip almayacagina ve yüksek gelirli ülkelerin verdikleri sözleri tutup tutmayacagina dair süpheleri oldugunu belirten Ghebreyesus, “Su anda en az 49 yüksek gelirli ülkede 39 milyondan fazla asi dozu uygulandi. En düsük gelirli bir ülkede sadece 25 doz asi uygulandi. 25 milyon degil, 25 bin degil, sadece 25” dedi.
Dünyanin feci bir ahlaki basarisizligin esiginde oldugunu belirten Ghebreyesus, “Bu basarisizligin bedeli dünyanin en fakir ülkelerinde yasamlar ve geçim kaynaklari ile ödenecek” ifadelerini kullandi.
“Bazi ülkeler fiyatlari artirmaya ve kuyrugun önüne geçmeye devam ediyor”
Ghebreyesus, birçok zengin ülkenin COVAX’i imzalamis olsa da kendi vatandaslari için ek dozlar saglamak için ilaç sirketleriyle ayri anlasmalar yaptigina dikkat çekerek, “Esit erisim dilini konussalar bile bazi ülkeler ve sirketler çift tarafli anlasmalara öncelik vermeye, fiyatlari artirmaya ve kuyrugun önüne geçmeye devam ediyor. Bu yanlis. Geçen yil 44 ikili anlasma imzalandi ve bu yil en az 12 anlasma imzalandi. Bu ilk ben yaklasimi, dünyanin en yoksul ve en savunmasiz insanlarini risk altinda birakmakla kalmiyor, bu eylemler yalnizca pandemiyi, onu kontrol altina almak için gereken kisitlamalari ve insani ve ekonomik aciyi uzatacaktir” dedi.
"ASI ESITLIGI SADECE AHLAKI BIR ZORUNLULUK DEGILDIR"
“Asi esitligi sadece ahlaki bir zorunluluk degil, stratejik ve ekonomik bir zorunluluktur” degerlendirmesinde bulunan Ghebreyesus, “Yakin zamanda yapilan bir arastirma, 10 yüksek gelirli ülkeye adil asi tedariginin ekonomik faydalarinin 2021’de en az 153 milyar ABD dolari olacagini ve 2025’te 466 milyar dolara yükselecegini tahmin ediyor. Çok geç degil. Tüm ülkeleri bu yilin ilk 100 günü içinde tüm ülkelerde saglik çalisanlarinin ve yaslilarin asilanmasini saglamak için dayanisma içinde çalismaya çagiriyorum” ifadelerini kullandi.
CAN KAYBI 2 MILYONU ASTI
Dünya genelinde Covid-19 vaka sayisi toplam 95 milyon 599 bin 10’a, Covid-19’a bagli can kaybi ise 2 milyon 41 bin 999’a yükseldi. (IHA)
