Üsküdar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardimcisi Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, elektrikten kaynaklanan yanginlara iliskin bilgi vererek uyarilarda bulundu.
Elektrikli isitici 30 kat enerji sarf ediyor
Elektrigin günümüzde en çok kullandigimiz enerji kaynagi oldugunu kaydeden Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Elektriksiz yapamadigimiz gibi, elektrik tüketimimiz de her yil gittikçe artmaktadir. Bu artis dogrusaldan eksponansiyele dogru yönelme egilimi de göstermektedir. Kis aylarinda ise isinma amaçli elektrik kullanimi da yogun sekilde artmaktadir. Üstelik bir elektrikli isitici normal bir aydinlatmanin yaklasik, 20 ile 30 kati enerji sarf etmektedir. Elektriksel yükü, kullanildiginda önemli ölçüde artirmaktadir” dedi.
Bundan 30-40 yil veya daha önce insa edilen binalarda yapilan elektrik tesisatlarinin o günün elektriksel yüküne ve gücüne göre tasarlandigina dikkat çeken Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Bu sekildeki eski bina stokumuz da çoktur. Günümüzün kosullarinda ise bu elektriksel yük çok önemli ölçüde artan tüketim ile birlikte yükselmis durumdadir. Örnegin 30 yil önce evlerimizde bir televizyon, bir buzdolabi bazen bir çamasir makinasi varken, bugün birçok evde iki veya daha fazla televizyon, çamasir makinasina ek kurutucu makine, bulasik makinasi, derin dondurucu, mikrodalga firin vb. bulunmaktadir. Yani elektrikli esyalarimiz artarak elektrik tüketimimizi de artirmistir. Buna karsilik kullandigimiz tesisatlar ise eski kapasitesine uygundur” diye konustu.
Ayni durumun sanayide de geçerli oldugunu kaydeden Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Bugün üretim miktari arttikça, elektrik tüketim miktari da artmaktadir. Elektriksel olarak yükün ve gücün artmasi tesisat üzerindeki kablolarin isinmasina, ayrica geçislerdeki baglanti noktalarinda da gevsemeler nedeniyle ark dedigimiz kivilcimlar seklinde atlamalara yol açmaktadir. Bu arklarin sicakliklari 700 oC’tan 1.500 oC’lara kadar ulasmakta bu da çevrede tutusabilecek bir materyal buldugunda yangin riskine yol açmaktadir” uyarisinda bulundu.
Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Sigortalarin ve prizlerin hatta fislerin vidalar ile yapilan baglantilari, buvat dedigimiz elektriksel baglanti ve köprüleme noktalari bu geçislerde ve özellikle eski tesisatlardan kaynakli gevsemeler ve ark atlamalari ile bu riske daha fazla sahiptir” diye konustu. Seyyar, uzatma kablolarinin da gerek evsel kullanimda gerekse endüstride çok miktarda kullanildigini kaydeden Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Bu kablolarin mekaniksel etkiye açik olmasi ve kablolarin içeriden zarar görmesi kaçinilmaz olmaktadir. Yine bu mekaniksel etki sonucu olusabilecek kablo zayiflamalari veya kopmalarinda yine elektrik ark atlamalari ile yolunu tamamlamak isteyeceginden yangin ile ilgili risk dogurmaktadir” uyarisinda bulundu.
“Bu elektriksel yangin riskini neredeyse tamamiyla kolay sekilde önlemek elimizdedir” diyen Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, tavsiyelerini söyle siraladi:
“Öncelikle mevcut tesisatlar yetkili bir elektrikçiye periyodik olarak kontrol ettirilmelidir. Yangin açisindan baktigimizda yaklasik 70 -80 yildir gelismis ülkelerde kullanilan uluslararasi literatürde “Artik Akim Cihazi veya Ark Hatasi Devre Kesici“ olarak anilan günlük kullanimimizda ise “Kaçak akim rölesi“ diye adlandirdigimiz mucizevi bir elektronik otomatik devre kesici bulunmaktadir. Bu, ark durumunda olusacak elektriksel sinyal degisimini algilayarak saniyenin onda biri kadar kisa sürede devreyi otomatik olarak kesen bir cihazdir. Bu cihaz, Is Güvenligi mevzuatlari kapsaminda yaklasik 10 yildir sanayide kullanilmaya baslanmistir. Bu cihazin kullanimini yayginlastirilmasi, evsel kullanimda da zorunlu hale getirilecek mevzuat anlamindaki adimlarin atilmasi ile yangin güvenligi önemli ölçüde saglanacaktir. Tüm binanin ana panosuna takilacak bir adet cihaz bu binadaki her bölümleri veya daireleri koruyacak özelliktedir.”
Uzatma kablolari sabitlenmeli
Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, uzatma kablolarinin sabit hale getirilmesi, kanallarin içinden geçirilerek mekanik etkilere karsi korunmasinin da baska basit bir önlem oldugunu belirterek “Kullandigimiz elektrik yükünü de prizler arasi mümkün oldugunca esit dagitim yaparak dengeleyebilir böylece bir noktaya çok yük bindirmemis de oluruz” dedi.
Yilda bir kere yangin tatbikati yapilmali
“Elektrik yanginlari sinsidir, basit önlemlerle üstesinden gelinebilir” diyen Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Yangin çiktiginda hazirlikli olmak için tatbikat yapilmalidir. Yangin yönetmeliginde bu tatbikatlarin sikliginin bir seneyi asmayacak sekilde yapilmasi zorunludur. Tatbikatlar ile yangin aninda nasil davranilmasi gerektiginin refleksi elde edilerek hizli müdahale ve tahliye can kaybi ve yaralanma olmamasi ile en az zarar amaçlanmaktadir. Bu tatbikatlarin hakki ile yapilmasi senaryolarin ileriki yillarda gelistirilmesi, yangin sistemlerinin çalisirliginin denetlenmesi ve kontrolü önem arz eder” dedi.
Kapi kapatilarak yangin hapsedilmeli
Yangin çiktiginda panik yapmadan yangindan uzaklasmak ve çikis noktalarindan en güvenli ve kisa yol tercih edilerek tahliye etmek gerektiginin altini çizen Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Yangini bazen bir kapiyi bazen bir kapi kapatarak hapsetmek, içerideki sinirli oksijen ile bas basa birakmak yanginin yayilmasini önleyecektir. Yangin, havanin tasinimi ile çok hizli yayilir. Yayilim engellenirse tahliyeye ve müdahale edenlere hatta itfaiyeye zaman kazandirir. Is yerlerinde müdahale ve tahliye ekipleri mevzuata uygun sekilde kurulmali ve bunlar da özel olarak egitilmeli tatbikatlarda da etkinligi denenmelidir. Yangin aninda asansörler kullanilmaz. Zehirli duman ve sicak hava için baca görevi görürler ve çok insan maalesef buralarda can vermistir. Merdivenlerinde pozitif basinçlandirilmasi bu sicak hava ve dumanin buraya girememesi ve tahliye olanlarin can güvenligi için çok önemlidir” dedi.
Yanmayan malzeme kullanimi önemli
Binalarin tasariminda ve insasinda yanmayan malzemeler kullanmanin yangin güvenliginde en önemli kriterlerden biri oldugunu belirten Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, “Güzel görünüyor diye özellikle dis cephelerde; alüminyum gibi yanici metallerden olusan komposit donatilar kullanmak, yangin güvenligini zaafiyete düsürmektedir. Metal yanginlari en zor müdahale edilen yanginlardir. Alüminyum, zor yanici sinifina girer ama yanabilir. Özellikle elektrik arkinin olusturacagi isi, bu metali tutusturabilme yetenegine sahiptir” uyarisinda bulundu.
Acil çikis noktalari yangin aninda çalisir durumda tutulmalidir
Dr. Ögretim Üyesi Nuri Bingöl, sözlerini söyle tamamladi: “Binalarda, yönetmelige uygun acil çikis noktalari olusturmak; bunlari yangin aninda çalisir durumda tutmak, yine binalari yangin kompartimanlari seklinde tasarlamak, yangin kapilari kullanmak, yangin alarm sistemleri ve teknolojik otomatik yangin söndürücüleri ile donatmak ve her an aktif tutmak en önemli önlemlerdendir. Ayrica, haberli ve habersiz tatbikatlari her yil düzenli olarak uygun sekilde yapmak da yangin güvenligi için gereklidir. Unutmayalim yangin en sik karsilastigimiz bir acil durumdur, çogu kez afet boyutuna ulasmaktadir.”
