Günümüzde ürün ve hizmet çesitliligi artarken yasanan teknolojik gelismeler, yeni tüketim biçimleri ve alisveris yöntemlerini ortaya çikariyor. Bu durum bir yandan insan yasamini kolaylastirirken öte yandan tüketim dünyasini içinden çikilmayacak bir duruma getiriyor. Yasanan bu gelisme, üretici ve tüketici arasindaki dengenin bozulmasina sebep oluyor. Bozulan bu dengenin tüketici aleyhine olmasi nedeniyle ülkemizde 1995 yilindan bu yana her yil 15-21 Mart tarihleri arasi Tüketiciyi Koruma Haftasi olarak kutlaniyor. Peki, tüketiciyi korumak ve tüketicilerle üreticiler/saticilar arasindaki dengenin mümkün olan en adaletli biçimde olusmasini saglamak için kutlanan bu haftaya ragmen tüketiciler haklarini yeterince biliyor mu?
Elektrik tarifeleri karsilastirma ve tedarikçi degistirme sitesi encazip.com kurucusu Çagada Kirim, Tüketiciyi Koruma Haftasi kapsaminda elektrik tüketicilerinin haklarini bilmeleri ve bu çerçevede hareket etmeleri için elektrik piyasasinda tüketicilere, kritik noktalarda verilen haklar olduguna dikkat çekiyor.
Enerji Piyasasi Düzenleme Kurumunun (EPDK), tüketicilerin haklarini, yayinladigi yönetmeliklerle ve kararlarla güvence altina aldigini söyleyen Kirim, buradaki maddelere dikkat eden tüketicilerin hem ek maliyet ödemekten kaçinabilecegini hem de ek is gereken süreçlere girmeyecegini, böylelikle de tasarruf edebilecegini belirtiyor.
“Tüketici haklarini bilmek önemli”
Taahhu¨tlu¨ aboneliklerde vadedilen taahhu¨t su¨resince, so¨zles¸me kos¸ullarinda tu¨ketici aleyhine deg?is¸iklik yapilamadigini dile getiren Çagada Kirim, tüketicinin tedarikçi degistirdikten sonra tasinmasi durumunda da cayma bedeli ödemek zorunda olmadiginin altini çiziyor. Kirim, sözlerine söyle devam ediyor: “Tu¨keticinin elektrik abonelik so¨zles¸mesini (belirli süreli sözlesmeler) herhangi bir gerekc¸e go¨stermeksizin tek tarafli feshetmesi durumunda uygulanacak ceza bedeli, saglanan tasarrufu geçemiyor. Tüketiciler, elektrik abonelik sözlesmelerinin basladigi ya da yenilendigi tarihten itibaren 14 gün içinde, herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cayma bedeli ödemeksizin telefonla, e-postayla veya yazili bildirim yaparak anlasmadan cayabiliyor. Serbest tüketici elektrik abonelik sözlesmeleri, ilk kurulan sözlesmenin sonunda otomatik olarak yenilenemiyor ve bu süre sonunda tu¨keticiden ac¸ik bir talep veya onay almadig?i halde hizmet sunmaya devam eden elektrik tedarikçileri, sunulan bu hizmet ic¸in hic¸bir bedel talep edemiyor. Tüketicilerin her konuda bilinçli olmalari ve haklarini güvence altina alan maddeleri bilmeleri daha fazla tasarruf etmelerini saglar.”
Tedarikçiler de cayma bedeli ödüyor
Elektrik Piyasasi Tüketici Hizmetleri Yönetmeligine göre, elektrik abonelik sözlesmelerinde cayma bedeli hükmüne yer verilebiliyor. Ancak cayma bedeli sarti tek tarafli olarak tüketiciyi baglamiyor ve sözlesmenin süresinden önce feshedilmesi halinde her iki taraf da cayma bedeli ödemek zorunda kaliyor. Bir tedarikçi tüketici ile olan sözlesmesini süresinden önce feshederse sözlesmede belirtilen cayma bedeli tüketiciye ödeniyor.
Elektrik tedariki devlet garantisi altinda
Tüketicilerin, elektrik tedarikçisi degisikliklerinde en çok endise duyduklari konu ise herhangi bir nedenle elektrik enerjilerinin kesilip kesilmeyecegi olarak öne çikiyor. Tedarikçi degisiklikleri islemlerinde kesinlikle elektrik enerjisi kesilmezken, tedarikçi degistiren bir tüketicinin mevcut tedarikçisinin iflas etmesi ya da tüketicinin sözlesmesini devam ettirememesi durumunda ise tüketiciler otomatik olarak son kaynak tedariki mekanizmasi ile bölgelerinde devlet tarafindan görevlendirilmis sirketlerden elektrik almaya basliyor. Bunun için baslangiçta herhangi bir islem yapmaya gerek olmuyor ve elektrik kesintisi ihtimali bulunmuyor.
Güvence bedeli geri alinabiliyor
Elektrik tedarikçisi degistiren tüketiciler, tedarikçi degisimi tamamlandiktan sonra önceki elektrik tedarikçilerine ödemis olduklari güvence bedellerini iade alabiliyor. Serbest elektrik tedarikçileri genellikle tüketicilerden güvence bedeli talep etmezken, talep edenlerin güvence bedeli tutarlari çogunlukla görevli elektrik tedarikçilerinin talep ettiginden daha düsük oluyor. Tüketici, her iki durumda da güvence bedeli iadesini alarak daha avantajli konuma geliyor.
Tüketiciden onay alinmadan tedarikçi degistirilemez
Tüketicilerin özellikle ilk elektrik aboneligini açtirirken görevli elektrik tedarikçileri ile imzaladigi evraklara dikkat etmesi gerekiyor. Bazi görevli elektrik sirketleri, abonelik açilis ve perakende satis sözlesmesi evraklarinin içine bir de elektrik tedarik sözlesmesi ekleyerek tüketicilerin farkli bir elektrik tedarikçisine geçisini önleyebiliyor, bunun sonucunda da tüketicinin tasarruf etmesi engelleniyor. Abonelik baslatma islemleri için perakende satis sözlesmelerinin mesafeli kurulmasi durumunda ise böyle bir ihtimal ortaya çikmiyor. Tedarikçi sirketler hiçbir kosul altinda sözlesme kurmadan tüketicileri portföylerine ekleyemiyor, bunun tespiti halinde ise tedarikçilere çok agir cezalar uygulaniyor.
Serbest elektrik tedarikçilerinin elektrik kesme yetkisi bulunmuyor
Elektrik faturasinin zamaninda ödenmemesi sonucunda tüketicinin elektrik enerjisini kesmek, görevli elektrik tedarik sirketleri tarafindan, sadece son kaynak elektrik tedariki kapsaminda enerji tüketimi yapan tüketicilere uygulanabiliyor. Tedarikçi degistiren tüketicilerin enerjileri, elektrik faturalarini zamaninda ödemeseler dahi serbest elektrik tedarikçileri tarafindan kesilemiyor. Ancak faturanin zamaninda ödenmemesi ya da hiç ödenmemesi tedarikçiye sözlesmeyi tek tarafli feshetmek için hakli neden olustururken, bu durumda tüketicilere icra takibi gibi hukuki yaptirimlar uygulaniyor. Ayrica serbest elektrik tedarikçisi ile olan sözlesmenin feshedilmesinden sonra tüketici, bölgesindeki görevli elektrik tedarik sirketine ek güvence bedeli ödemek durumunda kalabiliyor.
