Güzel tadi, hos kokusu ve agizda biraktigi aromasi ile yaz ve sonbahar aylarinda en çok tüketilen meyvelerden biri olan kavun, zengin besin içerigiyle ön plana çikiyor. Kavun, lifli ve sulu yapisi ile kilo vermeye yardimci olurken, pek çok saglik sorunun önlenmesi sürecine de katkida bulunuyor. Memorial Kayseri Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Merve Sir, kavunun faydalari ve nasil tüketilmesi gerektigi hakkinda bilgi verdi.
Kalorisi düsük, vitamin ve mineral içerigi yüksek
Kavun düsük kalorili ve oldukça lifli bir meyvedir. 150 graminda yani bir porsiyon kavunda 1,5 gram lif bulunur. Kavunun 150 grami tat ve su durumuna göre 25-50 kilokalori (kcal) içerir. Çok miktarda sari ve turuncu meyve beta karoteni açisindan zengindir. Lif içerigi yüksek olan kavun bagirsaklarin çalismasina da yardimci olur.
Içeriginde türüne göre degisebilen çok sayida önemli mineral ve vitamin vardir. A, C, B1, B2, B5 vitamini ile potasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, fosfat açisindan zengindir. Fitokimyasallar da içermektedir. Likopen ve beta-karoten gibi bitkisel besinler bulunmaktadir.
Bir porsiyon kavunda 11,84 karbonhidrat (g), 2,00 protein (g), 0,18 yag(g), 1,62 lif (g), 16,20 sodyum (mg), 327,60 potasyum (mg) ve 19,80 kalsiyum (mg), 0,61 vardir.
Kavun, vücut hücrelerini UV isinlarindan koruyan özellikle yüksek bir E vitamini içerigine sahiptir. Bu fitokimyasallar serbest radikalleri yakalar ve hücre hasarini önler. A vitamini karpuzlarda ve tatli kavunlarda bol miktarda bulunur. Cildi ve saçi esnek tutar, göz sagligi için önemlidir.
Ayrica kavun çekirdekleri; A, B ve C vitaminleri ile magnezyum içermektedir. Içeriginde demir, kalsiyum ve degerli yaglar bulunmaktadir. Kavun çekirdekleri bütün olarak yutulmamali, çignenmeli, ögütülmeli veya dogranarak tüketilmelidir.
Olgun tatli bir kavunda % 10 oraninda seker vardir. Bu nedenle 100 gram posa basina yaklasik 55 kilokaloriyle önemli bir enerji kaynagidir. Yüksek oranda potasyum ve provitaminin yani sira A vitamini ile degerli kalsiyum, C, B1 ve B2 vitamini, fosfor ve demir degerleriyle dikkat çeker. Kavunun ana kismi yaklasik % 85’i sudan olusur.
Özellikle spor aktivitelerinden sonra veya aralarda harika bir susuzluk gidericidir.
Kavunun en çok bilinen faydalari söyle siralanmaktadir:
1. Bagisiklik sistemini güçlendirir. Düzenli olarak tüketildiginde içerigindeki potasyum ve C vitamini bagisiklik sistemini destekler. Bagisiklik sistemi güçlendirdigi için hastaliklara karsi vücut direnci saglar.
2. Damar tikanikligini önlemede etkilidir. Kalbe ve kansizliga iyi gelir, tansiyonu düzenler. Kavunu asiriya kaçmamak sartiyla kalp hastalarinin tüketmesi gerekir. Zengin besin degerleri nedeniyle kansizlik sorunu olanlarda etkilidir. Ayrica kalp krizi riskini düsürür. Kalp damar sorunu olanlarin özellikle yaz aylarinda kavunu düzenli olarak tüketmeleri önerilir.
3. Böbrek taslari ve kumlarinin düsmesine yardimci olur.
4. Yatistirici etkisi nedeniyle sinir sistemi üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Uyku sorunu olanlara iyi gelir.
5. Idrar söktürücü özelligi vardir. Kabizliga iyi gelir.
6. Cildi nemlendirir, romatizma agrilarini hafifletir.
7. Sindirilmesi kolay olan meyveler arasinda yer alan kavun, kilo vermek isteyen ancak metabolizma hizi yavas olanlara önerilir. Diyet programlarinda yer alan kavun hizli bir sekilde kilo vermeyi saglamakta ve metabolizmayi da hizlandirmaktadir.
Kavun alirken dikkat etmeniz gerekenler
Olgunlasmasi uzun süren kavunu alirken bazi kriterler göz önünde bulundurulmalidir. Öncelikle olgun olanlari tercih edilmelidir. Ancak kabugu nedeniyle olgunluk derecesi belirlenememektedir. Ancak koku ve kabugu olgunlugu konusunda ipuçlari vermektedir. Bu nedenle kavun alirken kabugu çok sert olmayan, kabugunda çatlak veya ezik bulunmayan, hos ve tatli kokulu olanlari tercih edilmelidir. Kabuga bastirildiginda hissedilen yumusaklik olgunluk derecesini belirtmektedir. Olgun kavunlar aromatiktir. Bu nedenle satin alirken yogun bir koku yayanlar belirlenip alinmalidir.
Kavunu ikiye bölüp streçleyerek muhafaza edin
Kabugu saglam olarak dilimlenmemis kavun, serin bir yerde bir hafta saklanabilir. Dilimlenmis kavunlar yakindan incelenmeli ve küf kontrolü yapilmalidir. Küçük ebatta dilimlenen kavunlar çok çabuk bozulur. Ikiye kesilmis kavun buzdolabinda sorunsuz bir sekilde saklanabilir ancak streç film ile kaplanmalidir. Çabuk bozulmamasi için dilimleme sirasinda kavunun çekirdekleri tamamen çikarilmalidir. Kavunlar, üretim sirasinda ya da sonrasinda kötü hijyen kosullarinda patojenlerle temas edebilir. Ayrica, enfekte kisiler, uygun sekilde hijyenik degillerse patojenleri dogrudan kavuna bulastirabilir.
Patojenler eller yoluyla veya kontamine mutfak esyalari (biçaklar, tahtalar) yoluyla insanlara bulasabilir. Gida enfeksiyonu riskini en aza indirmek için, kavun dilimlerken genel mutfak hijyeni kurallarina uyulmasi önemlidir: Ellerin yikanmasi, temiz biçak ve kesme tahtalari kullanilmasi çapraz bulasmayi önleyecektir. Bu kurallar toplu yemek yapan isletmelerde de kesinlikle uygulanmalidir.
Çocuklar için de çok yararli
Asiriya kaçmamak sartiyla kavun her ögün tüketilebilir. Kavun kahvaltida tüketilebilecegi gibi yemeklerden sonra ve tokluk hissi vermesi nedeniyle ara ögün olarak tercih edilebilir.
A ve C vitamini açisindan zengin olan kavun, potasyum ve kalsiyum içerigi nedeniyle çocuklarin kesinlikle tüketmesi gereken bir besindir. Kolay yenebilir olmasi, tadi ve kokusu nedeniyle çocuklar tarafindan da tercih edilmektedir. 8-9 aylik bebeklerde diger meyveler gibi ezildikten sonra az miktarda verilmelidir. Çocuklarin kavuna karsi herhangi bir alerjisi yoksa tüketmeleri kesinlikle önerilmektedir.
Seker hastalari dikkat etmeli
Seker içerigi yüksek olan kavunun asiri tüketimi bazi sorunlara neden olabilir. Seker hastalari fazla tüketmemeli, en azindan ne kadar tüketecegi uzman doktor ve diyetisyenler tarafindan belirlenmelidir. Kavun alerjisi olanlar bu meyveden uzak durmalidir. Kavuna karsi asiri seviyede alerjisi olanlarda ‘anafilaksi’ olarak bilinen siddetli bir reaksiyon ortaya çikabilmektedir.
