Sonbahari karsilarken fiziksel aktiviteler
azaliyor, havalarin da serinlemesiyle enfeksiyon riski artiyor. Tatillerin
sonuna gelinmesi, okullarin açilmasi, is yogunluklarinin artmasi ve yeni bir
düzen kurma stresi ve devam eden COVID-19 faktörü de göz önüne alindiginda bu
dönemde bagisiklik sisteminin gözden geçirilmesi gerektigini belirten Anadolu
Saglik Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmani Tuba Örnek, “Bagisiklik sistemimizi
baskilayan ve zayif düsüren faktörler; hatali beslenme aliskanliklari,
hareketsiz yasam, sigara, uyku düzensizligi ve stres gibi özünde yasam
tarzimizla ilgili unsurlardir. Bunlarin varligi halen devam ederken, bagisiklik
güçlendiren takviyeler tek basina hiçbir ise yaramaz. Ancak yasam tarzinizda
saglikli yasama dair degisiklikler kalici olarak yapilandirildiginda, dogru
kisiye dogru takviyeler bagisiklik gücünü katlayici etkiler gösterir”
açiklamasinda bulundu.
Bagisiklik sistemi kabaca vücuda giren
hastalik yapici mikroplari ortadan kaldirmak için savasan bir isleyis düzeni
olarak tanimlanabilir. Bagisikligin zaman zaman çesitli faktörlerden
etkilenerek zayif duruma düsebildigini ve buna bagli olarak da bazi
hastaliklarin agir veya tekrar tekrar yasanabildigini söyleyen Anadolu Saglik
Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmani Tuba Örnek, özellikle mevsim geçisleri ve
sonbaharda bagisikligi güçlendirmenin yollarini paylasti:
- Bagisiklik güçlendirici beslenme, önce dengeli beslenme kavrami ile
baslar. Ilk olarak seker ve seker eklenmis yiyecekler- içecekler, hamur
isleri, kizartmalar, katki maddesi içeren hazir yiyecekler, islenmis etler
ve kati yag ile yapilmis yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Bundan sonraki
kural, dört besin grubundan yeterli derecede beslenmektir. Bunlar süt ve
süt ürünleri, et grubu, sebze/meyve grubu ve tahillardir. Bu gruplar
içerisinde enfeksiyon ile bas etme konusunda çok basarili besinler
mevcuttur. Özellikle sebze ve meyveler farkli renk özelliklerine göre
sahip olduklari farkli antioksidan ve lif içerikleri nedeniyle son derece kiymetlidir.
Sogan, sarimsak, lahanagiller, turpgiller, brokoli, nar, portakal, avokado
basta olmak üzere tüm sebze ve meyvelere beslenme programinda yer
verilmeli. Sebze ve meyvelerin bagirsaklarimizdaki yararli bakteriler olan
probiyotiklerin çogalmasina yardimci olmasi özelligi de savunma
sistemimize ekstra güç katar. Probiyotik sayimizi arttirmak için yogurt,
kefir, tursu, sirke gibi fermente ürünlerden faydalanacagimiz gibi, doktor
ve diyetisyen önerisi ile probiyotik/prebiyotik takviyeler de kullanilabilir.
- Karbonhidrat olarak basit sekere -yani sofra sekeri ve sekerle yapilan
yiyeceklere -ihtiyacimiz olmadigi gibi bu tüketim tarzi bagisiklik
sistemimizi de zayiflatir. Dolayisiyla tam bugday ekmegi, karabugday,
yulaf, bulgur vs gibi kompleks karbonhidratlar - yani rafine edilmemis,
kepekli, kabuklu tahillar- tercih edilmeli.
- Bagisiklik sisteminin salgiladigi antikorlar protein yapidadir.
Protein alimi yeterli düzeyde tutulmali ve ihmal edilmemelidir. Kirmizi
et, tavuk, hindi, balik, yumurta, süt ve süt ürünleri, bakliyatlar protein
içeren besinlerdir. Ayrica bu grupta çinko minerali de direncimizi
arttirmamizda yardimci olur.
- Omega 3 yag asitleri de bagisiklik sistemimizi güçlendirmede önemli
rol oynarlar. Basta balik olmak üzere semizotu ve cevizde de omega 3
bulunur. Balik tüketimi haftada 3 porsiyon seklinde izgara veya firinda
olmalidir. Sayet tüketilemiyorsa yine doktor veya diyetisyen önerisiyle
balik yagi takviyesi olarak alinabilir.
- Zerdeçal son zamanlarda üzerinde en çok çalisma yapilan bitkilerden
birisidir. Bagisiklik sistemini pozitif anlamda tetikledigi bilinmektedir.
Baharat olarak da karabiberle birlikte çorbalarda kullanilabilir. Doktor
veya diyetisyen kontrolünde besin takviyesi olarak da alinabilir.
- Yagli tohumlardan ceviz, findik ve bademin içermis olduklari E
vitamini, bitkisel yag asitleri ve çesitli mineral içerikleri bagisikligi
desteklemek açisindan son derece faydalidir. Yag çesidi olarak da
özellikle zeytinyagi, hindistan cevizi yagi, çörekotu yagi ve avokado
yagini güçlü antioksidanlar olarak sayabiliriz.
- Vücut direncini arttiracak örnek bitki çayi olarak; yesil çay +
adaçayi + 1 çay kasigi dogal bal karistirarak günde 2 fincan
tüketilebilir. Ihlamur, rezene, zencefil ve kusburnu çaylari da önerilen
çaylar arasindadir.
- Arilarin kovanlarinin hijyenini saglamak için ürettigi propolisin de
bagisikligi arttirdigina dair yapilmis çalismalar mevcuttur. Üretim
kosullarinin güvenirligi ve kisiye alerjik etkisi riskleri nedeniyle yine
doktor veya diyetisyen görüsü çerçevesinde alinmalidir.
- Vücuttaki D vitamini düzeyini arttirmak için en temel öneri günesten
yararlanmaktir. Gerekiyorsa doktor önerisiyle takviyelerin kullanilmasi
gerekir.
- Yukarida bahsedilenlere ek olarak bol su tüketimi de vücuttaki
toksinlerden arinmak ve metabolizmayi canlandirmak için en temel
unsurlardan birisidir.
