Obezite ile mücadelede hastanin motivasyonunun ilk sirada geldigini söyleyen Memorial Atasehir Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastaliklari Bölümü’nden Prof. Dr. Erol Bolu, “4 Mart Dünya Obezite Günü” öncesi obeziteye karsi alinmasi gereken önlemler hakkinda bilgi verdi.
Her kilolu insana obezite hastasi olarak yaklasilmasi dogru degildir. Bu konuda en geçerli kriter beden kitle endeksidir. Beden kitle indeksi 25’in üzerindeki kisiler kilolu, 30’un üzerinde olanlar obezite hastasi, 40’in üzerindekiler ise morbid obez olarak kabul edilmektedir. Obezite basta insülin direnci ve diyabet olmak üzere; tansiyon yüksekligi, koroner kalp hastaliklari, karaciger yaglanmasi, inme, demans, ortopedik sorunlar ve kanser olmak üzere neredeyse vücudun bütün mekanizmasini etkilemektedir. Bu tabloya eslik eden hastaliklar da dahil edildiginde dünyanin neredeyse %80’i obezite ve obezite ile iliskili rahatsizliklardan etkilenmektedir. Kronik bir hastalik olarak tanimlanan obezite, tüm dünyayi etkisi altina alan salgin bir hastalik olarak kabul edilmelidir. Obezite ile ilgili son yillarda yapilan çalismalardan elde edilen istatistiki veriler Türkiye’de neredeyse her 3 kisiden 1’inin obez oldugunu ortaya koymaktadir. Uzak Dogu ülkelerinde bu oran çok daha düsük seviyelerde ilerlerken, Kuzey Amerika ülkelerinde tablo daha kötü seyretmektedir.
Dünyada insan disinda kilo vermeye çalisan baska bir canli bulunmamaktadir. Degisen yasam kosullari göz önüne alindiginda obezitenin nedenleri ortaya çikmaktadir. Genetik faktörlerin yani sira; hazir gidalar, sagliksiz ve dengesiz beslenme, hareketsiz yasam obeziteye yol açan faktörlerin basinda sayilmaktadir. Is yerlerinde toplu olarak verilen yemeklerde görülebilen kalori dengesizligi, fast food aliskanliklari, tüketilen gidalarin eskisi gibi dogal olmamasi, çocuklarin erken dönemde sagliksiz gidalarla tanismasi obeziteyi küresel bir sorun haline getirmektedir.
Obezite ile mücadelede, sadece kilolu bireylere degil toplumun tümüne sorunun ciddiyetinin anlatilmasi gerekmektedir. Kisisel önlemlerin yani sira radikal önlemlerin de hayatin içine sokulmasi önemlidir. Kisilerin araç kullanmak yerine kisa mesafelere yürüyerek gitmesi, asansör yerine merdiven kullanilmasi gibi kisisel önlemlerin yani sira sehir planlamasi toplumda giderek artan obeziteye göre sekillendirilebilir. Metro, otobüs gibi toplu tasima sistemlerinde duraklar arasi mesafe var olandan daha uzak tutularak insanlar yürümeye yönlendirilebilir ya da servis tasimaciliginda çesitli düzenlemeler yapilarak fiziksel aktivitenin artirilmasi saglanabilir. Ayrica insanlarin açik havada spor yapmasina olanak taniyacak alanlarin sehir planlamasi içinde bulunmasi önemlidir.
Saglikli beslenme adina gida sektöründe degisimler hayata geçirilmelidir. Bagimlilik derecesinde etkili olan gidalar konusunda toplum tam olarak aydinlatilmalidir. Çocuklarin gününün çogunu geçirdigi okullardaki kantinlerin kontrol altinda bulundurulmasi önemlidir. Egitim hayatinin içine spor aktivitelerinin daha çok eklenmesi gerekmektedir. Tüm bunlarla birlikte beslenmeden spora kadar ebeveynlerin çocuklarina rol model olarak mümkün oldugunca birlikte aktiviteler gerçeklestirmesi gerekmektedir. Çocuklari obeziteden kurtararak saglikli bir yasama kavusturma projesi aslinda yetiskinleri de kurtarma projesidir.
Obezite ile mücadelede yapilan yanlislarin basinda çok hizli kilo verme istegi gelmektedir. Çok kisa sürede verilen kilolarin yine çok kisa sürede geri alinabildigi unutulmamalidir. Ayrica obezite hastalarinin hizli kilo verimi sirasinda farkli sorunlarla karsilasmasi mümkündür. Beslenme düzenine günlük sadece 8 kalori yani bir bisküvinin eklenmesi bile 30 yilda 10 kilo alinmasina yol açmaktadir. Tam tersi sekilde günlük beslenme düzeninden 8 kalorinin eksiltilmesi de 10 kilo verilmesini saglayabilecektir. Yapilan çalismalarda obezite hastalarinin %5-7 kilo vermesi halinde metabolik sistemlerinde düzelmelerin yasandigi, %15 üzeri kilo verildiginde ise ilimli seyreden Tip 2 diyabetin olumsuz etkilerinin geri döndügü ortaya konulmaktadir.
Obezite ile mücadelede öncelikle hastanin motivasyonu saglanmalidir. Kendi sagligi ile ilgili yükümlülüklerini kabul etmeyen hastada cerrahi dahil uygulanacak hiçbir yöntem basarili olmamaktadir.
Obezite ile mücadele için 10 önemli öneri
1. Çok yavas yemek yiyin ve sofradan 20 dakikadan önce kalkmayin.
2. Kati gidalari en az 20 kez, çorba yogurt gibi sivi gidalari en az 10 kez çigneyin
3. Tabaginiza ne koyacaksaniz üçte 1’ini birakin. Üç köfteden 1’ini yemeyin.
4. Sofradan tam doymadan kalkin.
5. Her yemekten sonra ilk bir saat içinde on dakika yavas yürüyüs yapin. Yemeklerden sonra yatmamaya özen gösterin.
6. Tatli, yagli ve hazir gidalardan uzak durun.
7. Kilo kontrolünüzün, uzun süreli beslenme aliskanliklarinizin ve yemek yeme tekniginizin olumlu yönde degistirilmesi ile kalici olacagini bilin.
8. Yavas yavas baslayarak her gün bir 1 saat yürüyün.
9. Kendinizle hayat tarzinizi degistirmek üzerine 5 yillik kontrat yapin ve vazgeçmeyin.
10. Obeziteden korunmayi yasam sekli haline getirin.
