Pandemi döneminde böbrek hastalarina özel tavsiyeler

Insan vücudunun en kimyaci organlari, süphesiz böbrekler… Kandaki atiklar ve fazla sivi böbrekler vasitasiyla filtrelenip, idrarla vücuttan atiliyor. Kronik böbrek hastaligi ileri bir asamaya ulastiginda, vücuttaki tehlikeli seviyelerde sivi, elektrolit ve atik birikiyor. Bu da böbrek fonksiyonlarinin kademeli olarak kaybedilmesine neden olur. Saglik Bakanligi’nin 2018-2023 yillarini kapsayan ‘Türkiye Böbrek Hastaliklari Önleme ve Kontrol Programi Eylem Plani’na göre, ülkemizde yaklasik 9 milyon kronik böbrek hastasi oldugu, yani her 6-7 eriskinden birinde böbrek hastaligi bulundugu belirlenmis durumda. Ancak böbrek hastaliklarinin farkindalik düzeyi ise sadece yüzde 2 olarak biliniyor. Bu farkindaligin artirilmasi, bireylerin böbrek sagliginin korunmasinda önemli rol oynuyor.

“Böbrek hastalari hayattan kopmamali”

Her yil mart ayinin ikinci persembe günü, tüm dünyada “Dünya Böbrek Günü” olarak aniliyor.

Dünya Saglik Örgütü, bu yil Dünya Böbrek Günü temasini, “Her yerde herkes için böbrek sagligi-böbrek hastaligiyla iyi yasamak” olarak belirledi. Beykoz Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, “Böbrek hastaligi teshisi konulmasi hem hasta hem de etrafindakiler için büyük zorluklarin habercisidir. Böbrek hastaligi olanlar; yorgunluk, agri, depresyon, bilissel bozukluk, gastrointestinal problemler ve uyku gibi birçok problemle mücadele ederlerken; is, seyahat ve sosyallesme gibi günlük aktivitelere katilma olanaklari kisitlanir; kendilerinin ve ailelerinin hayatlari da ciddi oranda etkilenir” diyor. Dünya Saglik Örgütü’nün bu yilki temasinin hastaliga degil yasama odaklanmak oldugunu vurgulayan Kaptan, “Dünya Saglik Örgütü’nün bu yilki belirledigi temayla, hastalarin; toplumdan, ailelerinden ve sevdiklerinden izole olmadan tedavi ve bakima katilimlarinin önemi vurgulanmak isteniyor. ‘Hastalik yok hasta var’ ilkesinden yola çikarak hastalar, tedavi ve bakimin içinde olmali. Kendileriyle benzer hastaligi olanlarla iletisim kurmali, hatta onlara yardimci olmaya çalismali” diye konusuyor.

“Saglikli yasam biçimini seçmeliler”

Uzmanlik alani ‘iç hastaliklari hemsireligi’ olan Prof. Dr. Gülten Kaptan, seker hastaligi, yüksek tansiyon, kalp ve kan damari (kardiyovasküler) hastaligi, sigara içmek, obezite, ailede böbrek hastaligi öyküsü, anormal böbrek yapisi gibi faktörlerin kronik böbrek hastaligi riskini artirdigini söylüyor. “Her ne kadar dislanamaz faktörler olsa da saglikli yasam biçimi tüm hastaliklardan oldugu gibi böbrek hastaliklarindan da korur” diyen Kaptan, kisinin yasaminda bazi önlemler alarak böbrek hastaligina yakalanmaktan kurtulabilecegini belirtiyor. Tuzun böbrek sagliginin en büyük düsmani oldugunu söyleyen Kaptan, söyle konusuyor: “Tuz, düsmandir. Böbrek sagligi için sarküteri ürünlerinden uzak durmak gerekir. Mesela pizzaya sucuk yerine brokoli, ispanak veya lor peyniri konulmali. Böylece obezite gibi önemli bir risk faktörü de azaltilabilir. Sigara ve alkol, böbreklerin sevmedigi kötü aliskanliklar... Bunlardan vazgeçin, azaltin, mümkünse birakin. Saglik Bakanligimizin sigarayi birakma merkezlerine basvurun, yardim alin. Böbrek sagliginiz için yiyecekleri kizartmayin, haslayin ya da firinlayin.”

“Risk var ama tedaviler devam etmeli”

 Pandemi döneminde böbrek hastalarinin yüksek risk altinda oldugunu belirten Prof. Kaptan, su uyarilarda bulunuyor: “Covit-19 salgini döneminde böbrek hastalari saglik merkezlerine gitmekten korkuyor olabilirler. Diyaliz hastalarinin bagisiklik sistemleri zayiflayabilir ve bu da enfeksiyonlarla savasmayi zorlastirabilir. Ancak böbrek hastalarinin düzenli olarak planlanan diyaliz tedavilerine devam etmeleri ve saglik ekiplerinin önerdigi sekilde gerekli önlemleri almalari önemli. Covit-19 yeni bir virüstür; üzerinde arastirmalar daha yeni basladi. Yasli yetiskinler, böbrek hastaligi veya diger ciddi kronik tibbi sorunlari olan kisiler, Covit-19 için daha yüksek risk altinda görünmekte. Dolayisiyla böbrek hastalari, iki ve daha fazla kat maske takmaktan, kendilerini daha çok izole etmeye kadar bir dizi önlemleri de alarak tedavilerini sürdürmeliler. Böbrek hastaliginizin tedavisi ister ilaç ister diyalizle devam etsin; her zaman saglik profesyonelleri ile birlikte adim atin. Semptomlarinizin yönetiminde doktorun yönlendirdigi sekilde semptomlari yöneten hemsirenizin en büyük yol gösterici oldugunu unutmayin.”

Böbrek sagliginizi korumak için 6 öneri

1-) Fazla tuz tüketiminden ve özellikle sarküteri ürünlerinden uzak durun.

2-) Sigara ve alkol gibi kötü aliskanliklardan vazgeçin.

3-) Yiyecekleri kizartmak yerine haslayin ya da firinlayin.

4-) Haftada üç gün açik havada yürüyüs yapin.

5-) Derin soluk alma egzersizlerini ögrenin. Her yürüyüste günlük olarak nefes egzersizlerini uygulayin.

6-) Günde 7-8 saat fizyolojik uykunun, en iyi korunma yöntemlerinden biri oldugunu unutmayin.

Pandemi döneminde böbrek hastalari kendini nasil korumali?

*Covit-19’dan korunmak için iki veya daha fazla katmanli bir maske takin.

* Maskeyi burnunuzu ve agzinizi kapatacak sekilde takin ve çenenizin altina sabitleyin.

* Soguk havalarda maskenizi atkinizin veya kar maskenizin altina takin.

* Maskenizin nefesinizdeki nemden, kardan veya yagmurdan islanmasi ihtimaline karsi yedek bir maske bulundurun.

* Ellerinizi sik sik yikayin.

* Sik sik disari çikmamak için evinizde sarf malzemelerini stoklayin.

* Halka açik bir yere çiktiginizda, hasta olanlardan uzak durun, yakin temasi sinirlayin.

* Mümkün oldugunca kalabaliktan kaçinin.

* Bölgenizdeki bir salgin sirasinda mümkün oldugunca evde kalin.

* Disari çikarsaniz sosyal mesafe önlemlerini alin ve temas mesafenizi 2 metrede tutmaya çalisin.

* Disari çiktiginizda düzenli olarak ellerinizi yikamayi unutmayin.

* Diyalizdeyseniz tedavilerinizi kaçirmamaniz gerektigini unutmayin.

* Kendinizi hasta hissederseniz, herhangi bir sorununuz veya endiseniz varsa kliniginizle iletisime geçin.

* Böbrek nakli geçirdiyseniz, anti-ret ilaçlarinizi almaya devam edin.

* Siz veya evinizdeki herhangi biri Covit-19 semptomlari gösteriyorsa, evinizden ayrilmayin. Böyle bir durumda diyalize veya diger randevulara gitmeden önce böbrek ünitenizi arayin.

* Olabildigince evden çalisin, diger insanlarla temasi sinirlayin.