18 – 24 Mart haftasi ‘Dünya Yaslilar Haftasi’ olarak aniliyor. Bu özel hafta kapsaminda Üsküdar Üniversitesi NPISTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ihsan Öztekin, ileri yastaki bireylerin pandemi sürecinde yasadigi sikintilar hakkinda degerlendirmelerde ve tavsiyelerde bulundu.
Ileri yas bireylerde tahammülsüzlük basladi
Pandemi sürecinde tüm dünyada oldugu gibi ülkemizde de toplumun her kesiminin etkilendigini ancak olumsuz etkilerini en fazla ileri yastaki insanlarin hissettigini ifade eden Klinik Psikolog Ihsan Öztekin, sözlerine söyle devam etti:
“Yasliligin getirdigi bedensel düsüslere psikolojik sorunlar da eklendi. Gelecege yönelik korku ve kaygilarinin ötesinde günlük yasam mücadelesi vermeleri zorlasti. Ilerleyen süreçte nelerle karsilasilacagi, bu zor sartlarin ne kadar sürecegi konusundaki belirsizlikler, kaygilari daha da arttirdi. Yaslilarin bu süreçte daha fazla obsesif kompulsif belirtiler yani saplantili takintilar, iliskilerde tahammülsüzlük, fobik kaygilar ve psikotik belirtiler gelistirdikleri saptandi, virüse yakalanma ve ölüm kaygisini daha fazla hisseden yasli bireylerin daha ciddi psikolojik sikintilar gelistirdikleri belirlendi.”
65 yas üzerindeki yasli nüfusun ülkemizde de sosyal ortamlardan ayrilan ilk grup olduguna isaret eden Öztekin, “Böylece, ilk haftadan itibaren evlerinde izole edilmis oldular. Ancak COVID-19’un yayilmasini ile birlikte ölümleri azaltmaya yönelik olan ve büyük ölçüde katki saglayan bu uygulamanin zaman uzadikça yaslilarin ruh sagligina, islevsellige ve beden sagligina olumsuz etkileri olmaktadir. Bugün gelinen noktada, ileri yas bireylere sosyal izolasyon ve yasaklarin faydadan çok zarar verdigi gözleniyor. 65 yas üzerindekiler, disarida genç nüfusa göre çok daha fazla kurallara uyuyor ve kendilerini korumada daha dikkatli davraniyorlar. Evde kalma süresi uzadikça tedbirler, tedbir olmaktan çok sorun kaynagi haline dönüsebiliyor” ifadelerini kullandi.
Izolasyonun en önemli psikolojik sonuçlarinin yalnizlik, belirsizlik ve kaygi oldugunu ifade eden Öztekin, “Kendilerine veya sevdiklerine enfeksiyonun bulasmasi kaygisi yaninda, süre uzadikça da islevsellikleri, günlük yasam aktiviteleri ve sagliklarini sürdürme konusunda belirsizlik ve kaygi yasiyorlar. Izolasyon sonucu hissedilen yalnizlik ve depresyon, ortaya çikabilecek zararlar açisindan buzdaginin sadece görünen kismi olabilir” dedi.
Ailenin rolünün bu noktada önem tasidigina dikkat çeken Klinik Psikolog Ihsan Öztekin, “Aile, evdeki yasli bireyin ya da bireylerin algiladigi izolasyonu azaltmak ve kaygi ve umutsuzluga yol açabilecek belirsizlikleri gidermek için gözlemlemeli ve gelismelere göre önlemler alabilmelidir. Izolasyon sürerken yapilacak erken müdahaleler, izolasyona adaptasyonu güçlendirecegi gibi uzun vadede ortaya çikabilecek travma sonrasi stres bozukluklari, depresyon, anksiyete bozukluklari gibi birçok ruhsal problemleri ve fiziksel sorunu da önleyebilir. Örnegin yasli bireyin fiziksel durumuna, isteklerine ve becerilerine göre ev içi aktivitelere yönlendirilebilir. Ailenin birlikte yaptigi faaliyetlere katilimi saglanabilir, sorumluluk verilebilir. Bu faaliyetler, yasli bireylerin pandemiye bagli olarak hizlanan zihinsel ve fiziksel düsüslerini büyük oranda engelleyebilir” diye konustu.
Yaslilik döneminde yogunlasan Alzheimer hastalarina dogrudan bakan aile bireylerinin hem kendilerini korumak hem hastasina koronavirüs tasimama gayreti içinde oldugunu belirten Öztekin, “Disari çikamayan hastalariyla haftalarca ayni evin içinde onlari mesgul etmek, fiziksel olarak hareketli tutmak, beslemek ve ihtiyaçlarini gidermek için çirpinanlarin yükleri daha da artti. Kovid-19 kaygisi ile pek fazla dis yardim da alamadilar. Izolasyon sürecinde hastalarinda zihinsel bozulma disinda, depresyonda artis, uyku bozukluklari, hayal görme, dogru olmayan fikirlere kapilma, huzursuzluk ve öfke nöbetleri de siklikla yasandi. Bu durum, hasta yakinlarinin yasantilarini oldukça zorlastirdi” dedi.
Pandeminin daha uzunca bir süre tüm dünya toplumlarini etkilemeye devam edecegini söyleyen Klinik Psikolog Ihsan Öztekin, ileri yaslardaki insanlara bu süreci en iyi ve olabilecek en az zararla atlatabilmeleri adina önemli tavsiyelerde bulundu:
1. Pandeminin getirdigi kisitlamalarin ve evde yasama zorunlugu ile ilgili olumsuz düsüncelerin zihninizi mesgul etmesine müsaade etmeyin. Düzenlemelerin saglikli yasayabilmeniz için yapildigini düsünün. Geçmiste kazandiginiz tecrübelerle bu dönemi de atlatacaginizdan emin bir sekilde kendinizi motive edin.
2. Evde mümkün oldugunca hareket halinde olmaya gayret gösterin. Gücünüz yettigince hareketleri bir plan dahilinde ve yüksek motivasyonla yapmaya çalisin. Olabiliyorsa evdeki yakinlariniz ile birlikte hareketleri yapmaniz daha keyifli olacaktir.
3. Kisitlamalarin kalktigi zamanlarda sagliginiz açisindan sorun olmayacaksa disarida vakit geçirin. Yürüyüs yapmak, günes isigindan yararlanmak ve yaninizda aile bireyleri varsa neseli sohbetler yapmak moralinizi yükseltecektir.
4. Bu süreçte öz bakim oldukça önemli, kendinizi birakmayin. Günü pijamalarla degil günlük kiyafetlerle geçirin. Güzel kokular sürmek kendinizi iyi hissetmenizi saglayacaktir. Evdeki bireylerle iletisimi koparmayin, neseli ve güzel sohbetler yapin. Morali bozuk olan varsa neselendirmeye çalisin, torunlariniz varsa onlarla fiziksel sagliginizi riske atmadan onlarla oyunlar oynayin.
5. Koronavirüs anlatilan açik oturum programlari basta olmak üzere olumsuz tüm televizyon programlarindan uzak durun. Trajedi ve dram agirlikli diziler yerine yarismalar, belgeseller, müzik ve eglence programlari izlemeyi tercih edin.
6. Günlük hayatta yapmaktan keyif aldiginiz aktivitelerle mesgul olun. Bulmacalar çözün, evde tavla, satranç, okey ve kagit oyunlari oynaniyorsa siz de katilin. Ibadet, dua etmek ve meditasyon gibi huzur veren faaliyetlere devam edin.
7. Okuma aliskanliginiz varsa keyif alacaginiz, ilgi alaniniz olan konularda kitaplar okuyun. Eger okuma aliskanliginiz yeterli düzeyde degilse bu süreç okuma aliskanliginizi gelistirmek için çok önemli bir firsat. Bu firsati kaçirmayin.
8. Evde çok yormayacak faaliyetler içeren ugraslar edinebilirsiniz. Örnegin, evde arizalar varsa onlari tamir edin. Bahçe isleri ile ugrasin, bakim, boya ve tamir gibi islerle mesgul olun.
9. Aliskanliginiz olsa da olmasa da yazmayi deneyin. Hatiralariniz kaleme alabilir, siir yazabilir veya günlük tutabilirsiniz. Bu süreç içinizdeki bilmediginiz yetenegi ortaya çikarmak için bir firsat olabilir.
10. Uyku ve yemek düzeni oldukça önemli. Saglikli bir yasam için düzenli uyku uyumaya ve yemeklerinize dikkat edin.