Saglik ekonomisi uzmani ve MEF Üniversitesi Iktisat Bölümü Baskani Prof Dr Onur Baser, “Gelismis ülkelerin sadece kendi vatandaslarini asilamasi, kendi ülkelerindeki gelismeyi yüzde 50’ye yakin azaltacak. Sadece salginin azalmasinda degil, ekonomilerde de her ülke güvende olmadan hiçbir ülke güvende olmayacak” dedi.
Dünya Saglik Örgütü (WHO), Avrupa Komisyonu ve Fransa ile birlikte ACT ("Access to COVID-19 Tools") ortakligini kurdugunu belirten Baser, bu ortakligin asi üretimine odaklanan birimi olan COVAX’in 2021 yilinda dünya nüfusunun yüzde 20'sinin asilanmasi için gerekli asi üretimi ve dagitimini hedefledigini kaydetti. Baser, “COVAX, bu yil içinde daha yoksul ülkelere 1,8 milyar doz vermeyi planliyor ve yilin ikinci yarisinda gelismis ülkeler ile yeni tedarik anlasmalari gerçeklestirmeyi planliyor. Bu hedefe ulasmak için 38 milyar dolar fona ihtiyaç var. Bu zamana kadar toplanan miktar ise sadece 11 milyar dolar. Yüksek gelirli ülkeler asilamayi hizlandirirken, az gelismis ülkeler çok geride birakiliyor” dedi.
Gelismekte olan ekonomilerin geride kalmasinin gelismis ülkelerdeki ekonomik ürünlere talebi ve arzi azaltacagina dikkat çeken Baser, “Uluslararasi Ticaret Odasi verilerine göre, asinin esitsiz dagiliminin dünya ekonomisine 9.2 trilyon dolara mal olacak. Dünya ekonomisindeki büyümenin yüzde 4’ün altinda kalabilecegi bekleniyor” diye konustu.
Her ülke güvende olmadan hiçbir ülke güvende degil
Pandemide herkes güvende olmadan hiç kimsenin güvende olmayacagina isaret eden Baser, dünyadaki asi esitsizliginin hem sosyal hem de ekonomik açidan normale dönüsü geciktirecegini dile getirdi. Baser, sözlerini söyle sürdürdü: “Gelismis ülkelerin sadece kendi vatandaslarini asilamasi, diger kesimle ilgilenmemesi, kendi ülkelerindeki gelismeyi de yüzde 50’ye yakin azaltacak. Sadece salginin azalmasinda degil, ekonomilerde de her ülke güvende olmadan hiçbir ülke güvende olmayacak. Dünyada asi ulasiminda esitsizlik hem yayilimi azaltmayi hem de ekonomiyi canlandirmayi geciktiriyor.”
Yüksek gelirli ülkeler asilamayi hizlandirirken, yoksul ülkelerin çok geride birakildigini aktaran Baser, sözlerini söyle sürdürdü: “Su anda asilanan kisi sayisinin binde biri en yoksul 50 ülkede uygulanirken, yüzde 70’i en zengin 50 ülkede uygulandi. 27 milyon kisinin asilandigi Amerika’da asi olanlarin yüzde 70’i beyazlar olurken, sadece yüzde 5’i siyahi vatandaslar, geri kalan kismini ise Latin Amerikalilar olusturuyor.” Baser, Israil’in vatandaslarinin yüzde 40’ini asiladigini ancak Bati sinirinda (West Bank) Israillerle yasayan ve uluslararasi anlasmalarla ayni sekilde asilanmasi gereken 450 bin Filistinli’nin asi olmayi bekledigini kaydetti.