Pandemi süreciyle birlikte bal ve diger ari ürünleri gibi bagisikligin destekçisi dogal ürünlere olan ilgi artti. Talepteki bu artis gida sahtekarlarinin istahini kabartti ve tipki birçok gida maddesinde oldugu gibi balda sahtecilik çogaldi. Tüketicilerin, bugün dogal ve saglikli bala ulasmak için köyden bal getirtmek, dogrudan üreticisinden satin almak, petek bal tüketmek gibi farkli yollara basvurduguna dikkat çeken Prof. Dr. Erdem Yesilada, sofranizdaki balin dogal ve saglikli oldugundan emin olmanin tek yolunun uzmanlar tarafindan laboratuvarda analizden geçmesi oldugunun altini çizdi. Toplumda filtre edilmis, isil islem geçirmis ballarin sagliksiz olduguna dair yanlis bir algi oldugunu da belirten Prof. Dr. Yesilada, her iki islemin de kontrollü kosullarda teknigine uygun olarak uygulandigi takdirde balin kalitesinde herhangi bir degisime neden olmadigini ifade etti.
Dogal balin sadece arinin yaptigi, ariyi dogru beslemenin disinda insan müdahalesinin olmadigi; zirai tarim ve veteriner ilaci kalintilari içermeyen bal oldugunu belirten Prof. Dr. Yesilada, “Günümüzde aricilar her geçen gün daha bilinçlenerek, modern aricilik teknikleriyle verimli ve saglikli üretim yapiyor. Ancak aricinin ariyi kontrol etmesi, ‘Su çiçege gitme, su bitki ilaçli orada gezme’ demesi mümkün degil. Arilar nektar, su ve polen toplayabilmek için çok genis bir alanda uçuyor, arilarin koloni oldugu düsünüldügünde bu alan 80 km2’ye kadar çikiyor. Böyle büyük bir alani kontrol edemezsiniz. Bu nedenle balin dogal ve saglikli olup olmamasi; nerede üretildigi, nasil üretildigi, çesidi gibi unsurlardan bagimsizdir. Organik, süzme, petek, karakovan, çiçek veya salgi bali gibi çesidi ne olursa olsun balin kapsamli analizlerden geçmeden saglikli ve dogal oldugunun anlasilmasi imkânsiz” diyor.
Gerçek bali sahtesinden ayirmak için pek çok yöntemden söz edildigini de hatirlatan Prof. Dr. Yesilada, sözlerini söyle sürdürüyor: “Bir balin dogalligini ve saglikli olup olmadigini tadarak, koklayarak, sicak suya karistirarak ya da yakarak anlayamazsiniz. Bazi sözde uzmanlarin “bali bir kaptan digerine aktarirken iyi bal kesintisiz akar” seklindeki kalite degerlendirmesi tamamen asilsiz ve yanlistir. Balin dogal olup olmadigi sadece yüksek teknoloji ile donatilmis akredite laboratuvarlarda, uzmanlar tarafindan yapilan analizlerle anlasilabilir. Bu nedenle bal alirken tüketicilere, güvenirligini kanitlamis bir marka etiketi altinda sunulan, ambalajli, analiz edilmis süzme ballari tercih etmelerini öneriyorum. Zira açikta satilan ballarda riski tüketici, ambalajli ballarda ise sorumlulugu marka tasir.”
Filtreleme yani süzme isleminin dogal kosullarda arilar tarafindan üretilen balda çevresel etkilerle doga ve ari kalintisi gibi istenmeyen organik ve inorganik maddeleri uzaklastirmak için yapildigini belirten Prof. Dr. Yesilada, bala uygulanan bu islemlerin nedenini söyle açikliyor: “Bal hasadi sirasinda çevresel faktörlerinde etkisiyle bala bazi organik ve inorganik maddeler karisabilir. Filtreleme islemi bu maddelerin dogal baldan ayristirilmasi için yapilir. Burada önemli olan balin filtre edilmesi ya da edilmemesi degil bu islem sirasinda kullanilan filtrenin, polen geçisine izin verecek ancak organik/inorganik maddelerin geçisine izin vermeyecek gözenek açikligina sahip olmasidir. Çiçek polenlerinin çapi 5-200 mikron arasinda degismektedir. Balin polen içeriginin korunmasi ve ayni zamanda organik ve inorganik maddelerin uzaklastirilmasi için kullanilan filtre gözenek açikligi da 200 mikron ve üzeri olmalidir. Uzman markalar tipki analiz gibi bu islemi de bilinçli ve dogru sekilde yapmaktadir. Balin isil islemden geçirilmesi de ambalajlama için gereklidir. Bal, dogal sekerler olan früktoz ve glikoz içerir ve dogal sekerlerin oranina bagli olarak da zamanla kristallesir. Balin ambalajlanmasi için bu kristal yapinin çözülmesi gerekir. Balin baslangiç degerleri korunacak sekilde, süre ve isi iliskisi planlanarak isil islem uygulanir ve bu sayede ambalajlanmak üzere balin akiskanligi saglanir. Yani isi ve süre iliskisi dogru sekilde planlanmis olan bir süreçte, balin isitilmasi kalitesinin düstügü ya da dogal bal olmadigi anlamina gelmez.”
