Unutma normal hayatin bir parçasi, unutkanlik ise hastalik belirtisi olabilir

Üsküdar Üniversitesi Tip Fakültesi Nöroloji ABD Baskani ve NPISTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmani Prof. Dr. Oguz Tanridag, unutma ve unutkanlik arasinda önemli farkliliklar oldugunu, bunlarin mutlaka birbirinden ayrilmasi gerektigini söyledi.

Unutma, dogal bir olay ve hayatin parçasi

“Unutma ve unutkanlik arasindaki farkin belirgin hale getirilmesi çok önemli” diyen Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Bozukluga unutkanlik diyebilmek için öncelikle unutma dedigimiz olayi bundan farklilastirmak gerekiyor. Unutma dedigimiz olay, ögrenme gibi dogal, fizyolojik bir islev kabul ediliyor. Unutma normal hayatimizin bir parçasidir.” dedi.

Beyin yeni ögrenilenlere yer açiyor

Unutmanin iki özelligi oldugunu belirten Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Bunlardan bir tanesi geçicilik özelligidir. Zaman içinde bazi bilgilerin unutulmasidir. Hepimizin basina gelen bir seydir. Bu durumun iyi bir anlami bile olabilir, beyin bu yolla kullanilmayan bilgilerin unutulmasi yoluyla yeni ögrenilenlere yer açiyor olabilir. Ikincisi de dalginlik faktörüdür. Bu kisiye göre çok degisken olabilen faktördür. Ögrenilen bazi bilgilere yeterince önem vermemekten kaynaklanabilir. Hepimiz bilmekten ve yapmaktan hoslandigimiz bilgileri daha kolay zorunlu tutuldugumuz ve empatik iliski kuramadigimiz seyleri daha zor ögreniriz. Ayrica hepimizin  zekasi farkli türdendir. Kimi insanlar matematiksel-mantiksal bilgiyi daha kolay ögrenirken kimimiz bize duygu uyandiran bilgileri kimimiz ise jest ve mimiklerle ilgili ifadeleri daha kolay ögreniriz. Herkesin ögrenme biçimi ve hizi farkli oldugu için unuttugu konular da farklidir. Kimimiz isimleri kimimiz yüzleri kimimiz beceri gerektiren hareketleri daha kolay unuturuz. Hepimizin farkli bir kisilik yapisi vardir ve bu kisilik yapisi ögrenmeyle ve unutmayla ilgili farkli biçimler dogurur. Obsesif kisiler daha kolay ögrenir ve zor unuturken depresif mizaca sahip kisiler daha zor ögrenir daha kolay unutur. Unutma dedigimiz olaya eslik eden bu özelliklere eslik eden tibbi bir belirti genellikle yoktur. Eskiden bu unutma biçimlerine iyi huylu unutkanlik adi veriliyordu.” diye konustu.

Unutkanligin ise “unutmanin tekrar eden ve dikkati çeken bir davranis biçimi” olarak ortaya çiktigina dikkat çeken Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Bu durum kisinin kendisinin de dikkatini çekebilir, çevresinin de dikkatini çekebilir. Çok önemli bir özellik, kisinin unuttugunu unutmasi ve ayni bilgileri tekrar etmesi veya kendine söylenen sözleri duymamis gibi algilamasi ve bu bilgilerin tekrari sirasinda da yeni bilgi gibi, yeni duyuyor gibi bunu algilamasidir” dedi.

Unutkanliga eslik edebilirler

Unutma ve unutkanligin her zaman net biçimde ayrilmayabilecegini belirten Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Önerilen ölçütler disinda insan faktörü devreye girebilir. Bu durumda unutkanlik oldugu halde bunun unutma oldugunu söyleyen hastalar, yakinlari ve doktorlar olabildigi gibi; unutma oldugu halde bunun unutkanlik oldugunu söyleyen klsiler, yakinlari ve doktorlar ortaya çikabilir. Dolayisiyla doktora unutma ya da unutkanlik nedeniyle getirilen kisi israrla ‘Bunlar bende hiç yok’ ya da ‘Ben de herkes gibi unutuyorum’ diyebilir. Unutma – unutkanlik belirginligi olmayan bir kisi israrla ‘Ben çok unutuyorum ya da bende Alzheimer var’ diyebilir” dedi.

4 tip unutkanlik var

Yasam boyu unutma-unutkanlik profilleri oldugunu da belirten Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Arastirmalarda 4 tip ayirdedilmistir. Bunlar; Saglikli unutma dedigimiz 60 yas ve üzerinde artan normal bir unutma ve unutkanlik profili; Metabolik, dahili, damarsal faktörler esliginde ortaya çikan, erken beyin yaslanmasinin neden oldugu profil; Erken beyin yaslanmasinin neden oldugu unutkanlik (ki bu 30-40 yaslarindan itibaren baslayabilir) profili; Genetik, gelisimsel faktörlerle beraber olusan ve tüm yasam boyu etkisi hissedilebilen unutkanlik profili olabilir (ki bu 10-20 yas gibi çok erken yaslarda kendini belli edebilir) ve eriskinlikte olusan travma enfeksiyon gibi nedenlerle hizlanmis bir unutkanlik profili olabilir” dedi.

Unutma ve unutkanlik ayriminda veri tabani analizleri önemli

Prof. Dr. Oguz Tanridag, unutma ve unutkanlik analizlerinde veri tabani yöntemlerinin önemine isaret etti. Unutma ve unutkanlik ayriminda “sonucu bildigini düsünme” egiliminden sakinilmasi gerektigini belirten Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Veri tabanli düsünmeyi önplana almamiz gerekiyor. Bize gelen hastalar ve yakinlarindan görüyoruz ki unutkanlik ya da unutma hastasini gören hekimlerin çogu, sonucu bildigini düsünmek egilimine bagli olarak görüs belirtiyor, karar veriyor ve reçete yaziyor. Buna karsilik veri tabanli düsünme yolunu seçen hekimler de var. Onlari da yaptiklari tetkiklerden ve dosya içeriginden anliyoruz. Veri tabanli yaklasim içinde nörolojik ve psikiyatrik muayeneler, biyokimyasal analizler, yapisal veri tabani için Kranyal MR, elektromanyetik veri tabani için bilgisayarli EEG (qEEG), islevsel veri tabani için Nöropsikolojik Testler (NPT), genetik veri tabani için kan ve Beyin-Omurilik Sivisi (BOS) analizleri yapiliyor” diye konustu.

Veri tabanli düsünme yöntemleri, periyodik denetim saglar

Veri tabanli düsünme yönteminin, unutma süphesinde yas ve egitim kontrollü yapisal ve islevsel normlari ortaya koydugunu kaydeden Prof. Dr. Oguz Tanridag, “Veri tabanli düsünme yöntemi, normal unutma profilinin periyodik denetmini saglar. Unutkanlik süphesinde ise unutkanlik davranisinin ve eslik eden bulgularin nörolojik, psikiyatrik ve diger tibbi nedenlerini ve evre bilgilerini ortaya koyar. Unutkanlik profillerinin periyodik denetmini saglar” diye konustu. Günümüzün önemli bir saglik problemi olan Alzheimer Hastaligi’nin müdahalesiz ilerleyici evrelere gelmesinde veri tabanli yaklasimin kullanilmamasi önemli bir etkendir. Buna karsin, hastaligin erken tanisi için tek bilimsel ve dogru yaklasim veri tabani analizine dayanan Beyin Taramalari (Beyin Check-up) nin yapilmasidir” diye konustu.