Yenidoganlar, Covid-19 riskine karsi nasil korunmali?

Üsküdar Üniversitesi Saglik Bilimleri Fakültesi Ebelik Bölümü Baskani Prof. Dr. Güler Cimete, yenidogan döneminin önemine isaret ederek Covid -19 riskine karsi alinmasi önlemlere iliskin degerlendirmelerde bulundu.

Yüksek risk grubundaki yenidoganlara dikkat!

Yenidogan döneminin dogumdan sonraki ilk 28 günlük süreyi içerdigini belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Yenidogan bebeklerin fiziksel yapilari olusmus olsa da fonksiyonel yönden sinirliliklari bulunmaktadir. Bu nedenle anne rahminden sonraki dis yasama uyum sürecinde sagliklari ve yasamlari yönünden riskli bir dönemdedirler. Özellikle 37 gebelik haftasindan önce dogan pretermler, düsük dogum agirlikli bebekler, diyabetik anne bebekleri ile konjenital anomalileri ve degisik enfeksiyonlari olan bebekler yüksek riskli grubu olusturur. Bu da çok dikkatli ve titiz bakim sunulmasini gerektirir.” dedi.

Enfeksiyonlara yatkinliklari yüksek

Bu dönemde dis çevre kaynakli risk faktörlerine dikkat çeken Prof. Dr. Güler Cimete, “Dis çevre kaynakli risk faktörlerinin basinda enfeksiyon ajanlari gelir. Yenidoganlarin immün sistemleri iyi gelismedigi için enfeksiyonlara yatkinliklari yüksektir. Bebekler enfeksiyonlara anne rahminde, dogum sürecinde ve dogum sonrasi dönemde maruz kalabilirler. Yenidogan bebeklerin mümkün oldugunca az insan ile temas ettirilmesi, göz, göbek, agiz burun bakimlarinin titizlikle yapilmasi, bebege dokunmadan önce ellerin yikanmasi, annenin her gün dus alip temiz çamasirlar giymesi, ortamin sik araliklarla havalandirilmasi bebegin enfeksiyonlardan korunmasi açisindan yararli olur.” diye konustu.

Dogumdan sonra bebeklerin yikanmasi ya da silinmesi tavsiye ediliyor

Günümüze kadar yapilan arastirmalarda, gebelik döneminde Covid-19 enfeksiyonu geçiren annelerden fetüse plesenta yoluyla bulasma oldugu görülmedigini vurgulayan Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak konu hakkinda tam bir sonuca varmak için yeterli veri yoktur. Yine, normal vajinal yolla olan dogumlarda da dogum kanalindan geçis esnasinda temas edilen sekresyonlar ile bebege bulas oldugunu gösteren veriler olmamasina karsin, anne idrar ve gaitasi ile bulas olabilecegi için, dogumdan sonra bebeklerin silinmesi ya da yikanmasi önerilmektedir. Covid pozitif gebelerin diskisi ile bebege bulas olabilecegi için sezaryen dogum tercihleri fazla olmaktadir.” diye konustu.

Covid-19 süphesinde dogum, negatif basinçli enfeksiyon odasinda yapilmali

“Yenidoganlarin Covid-19 ile enfekte olmasi, dogum sonrasi dönemde yeterli tedbirlerin alinmamasi durumunda söz konusu olmaktadir.” diyen Prof. Dr. Güler Cimete, “Bebeklerin dogumu takiben enfekte olmasini engellemek amaciyla enfekte ya da süpheli gebelerin negatif basinçli izolasyon odalarinda dogumunun yaptirilmasi, göbek kordonunun hemen klemplenmesi ve kesilmesi, bebegin hizlica kuvöz içine yerlestirilmesi, saglik çalisanlarinin N95 maske takmak dahil tüm koruyucu önlemleri almasi, dogum sürecinde gebenin maske takmasi gibi yaklasimlarin uygulanmasi gerekir.” dedi.

Emzirme sirasinda bebege bulasabilir

Anne sütünde Covid-19 virüsü saptanmadigini kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak emzirme sirasinda enfekte anneden bebege solunum yolu ve deri temasi yoluyla etken bulasabilir.” uyarisinda bulundu. 

Dünya Saglik Örgütü’nün enfeksiyon geçisini engelleyici sartlar saglanarak emzirmenin gerçeklestirilmesini önerdigini belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Türk Neonatoloji Dernegi her anne ve bebegin bireysel bazda degerlendirilerek emzirme konusuna karar verilmesini, bu kararin agirlikli olarak ailelere birakilmasini önermektedir. Covid-19 pozitif anneler cerrahi maske takarak, ellerini titizlikle yikayarak ve gögüslerini temizleyerek bebeklerini emzirebilirler. Yine bulasi engellemek için bebegin anneden geçici bir süre ayri tutulacagi durumlarda, annenin maske, el hijyeni, biberon ve pompa temizligine dikkat ederek sagacagi sütü, koruyucu önlemleri almis saglikli bir birey tarafindan bebege biberon ya da kasikla verilebilir.” tavsiyesinde bulundu.

Evde bakim sürecine dikkat!

Yenidoganlarin sadece hastanede degil, evde bakim sürecinde de çevredeki bireylerden virüs kaparak hasta olabilecegi uyarisinda bulunan Prof. Dr. Güler Cimete, sunlari söyledi:

“Bunu önlemek amaci ile anne ve bebegin olabildigince az insan ile temas etmesi gerekir. Dogum sonu dönemde anne yardima gereksinim duyabilir. Yardim edecek bireyin mümkünse çok az insan ile temasi bulunan kisilerden seçilmesi, bu kisinin hastalik belirtileri göstermemesi ve PCR testi yaptirmasi yararli olur. 

Anne maske kullanmali, oda havalandirilmali

Bebek ile anne yataginin ayni odada olmasi ve o odaya baska kimsenin girmemesi, bebegin yalnizca anne ile temasinin olmasi, eve misafir kabul edilmemesi, annenin maske ve hijyen kurallarina uymasi, odanin 2-3 saatte bir havalandirilmasi gerekir.  Anne-bebek baglanmasinin gelisimi için bebek ile göz-göze iliski, çiplak ten temasi ve sarki-ninni söyleme gibi yaklasimlar gereklidir. Bunlarin bebegi emzirirken gerçeklestirilmesi ve olabildigince bebekle az temasta bulunularak enfekte olma riskinin azaltilmasi yararli olur.  

Ev disi temasi olan babanin, bebekle temasi sinirlandirilmali

Yenidogan dönemi enfeksiyonlara en yatkin olunan dönem oldugundan, özellikle ev disi çevre ile temasi bulunan babalarin bile bebekleri ile temasinin sinirlandirilmasi gerekir. Covid-19 saptanan gebelerin bebeklerinden 24 saat içerisinde nazofarinks RT-PCR virüs testinin yapilarak enfekte olma durumunun tespit edilmesi gerekir.”

Anneden bebege antikor geçisi sinirli

Gebeliginde Covid-19 pozitif olan anneler ile Covid-19 asisi uygulanmis annelerin bebeklerine plasenta araciligi ile antikor geçisi oldugunu gösteren çalismalarin oldugunu belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak plasenta araciligi ile bebege antikor geçisinin sinirli oldugu, hastaligi daha siddetli yasayan anneler ile etkeni gebeligin erken dönemlerinde almis olan annelerde bu geçisin biraz daha fazla oldugu gösteren çalismalar oldugu gibi fark olmadigini gösteren çalismalar da vardir. Gebelikte asilanmis anneler ile hastalik etkenini almis annelerin bebege geçen antikorlarinin miktar ve etkilerine yönelik bilgiler de sinirlidir.” dedi.

Yenidoganlarda Covid-19 sik görülmüyor

Yenidoganlarda Covid-19’un sik görülmedigini kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete, “Bebekler enfekte oldugunda da hastalik çogunlukla hafif ya da orta siddette seyretmekte, solunum cihazi destegine gereksinim duyacak kadar agir vakalara nadiren rastlanmaktadir. Agir vakalar genellikle baska saglik sorunlari olan ya da preterm bebeklerdir. Kuskulu Covid-19, dogumdan 14 gün önce ya da dogumdan 28 gün sonraki dönemde Covid-19 enfeksiyon öyküsü olan anneden dogan bebekler ile ailede, bebege bakim verenlerde, ziyaretçilerde, bebegin bakimini gerçeklestiren saglik personelinde Covid-19 enfeksiyonu saptanan yenidoganlar hastalik belirtisi göstermeseler de kuskulu vakalar, solunum yolu veya kan örneginde etken varligi saptanan yenidoganlar kesin vakalar olarak kabul edilirler.” dedi.

Bu belirtilere dikkat!

Yenidoganlarda hastalik belirtilerine de deginen Prof. Dr. Güler Cimete, “Vücut isisinda degiskenlik, ates, kalp atim ve solunum sayisinda artis, burun tikanikligi, burun akintisi, hiriltili solunum, burun kanadi solunumu, apne, öksürük, siyanoz, kusma, ishal, distansiyon, karin agrisi gibi belirtiler görülebilir. Bu tür belirtileri olan bebeklerin Covid-19 olup olmama durumlarinin yenidogan hekimi tarafindan degerlendirilmesi gerekir.” dedi.

Covid19 pozitif yenidoganlar ve bebekler çevreye virüs bulastirabilir

Covid19 pozitif yenidoganlar ve bebeklerin de çevreye virüs bulastirabilecegini kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete,  tavsiyelerini söyle siraladi:

“Covid-19’lu bebeklerin agiz, burun sekresyonlari ve diskilarinda virüs vardir. Bu da öksürme, hapsirma, salya akisi ve diskilari ile çevreye virüsü yayabilecekleri anlamina gelir. Bebek kaynakli yetiskin birey enfeksiyonlarina yönelik yeterli çalisma olmamasina karsin, enfekte bebeklere bakim veren aile üyeleri ve saglik personelinin koruyucu önlemler alarak bakimi gerçeklestirmeleri gerekir.”