Yüz yüze egitim ne zaman baslayacak?

Geçtigimiz persembe günü öncelikli olarak yüksek risk grubundaki saglik çalisanlariyla baslanan Kovid 19 asilamalarinda rekor kiran Türkiye’de, araya hafta sonunun girmis olmasina ragmen simdiye dek 700 binin üzerinde kisi asilandi. Birkaç hafta geç baslanmasina ragmen dünyadaki asilama siralamasina iki gün içerisinde ilk ondan girmeyi basaran Türkiye’deki asilamalar, sirasiyla huzurevleri sakinleri ve çalisanlari ile yüksek risk grubundaki 65 yas üstü vatandaslarla devam edecek.

Saglik Bakanligi Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi ve Istanbul Üniversitesi Istanbul Tip Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastaliklari Anabilim Dali Ögretim Üyesi Prof. Dr. Serap Simsek Yavuz, asiyla ilgili olusan soru isaretlerine deginerek sunlari söyledi:

"Öncelikle, hastaligi geçirenlerin su ana kadar yapilmis çalismalarda genellikle 6 aya kadar bagisikliginin kaldigi düsünülüyor. Çok nadir yeniden enfeksiyon olma orani. Çok çok düsük. O nedenle genellikle hastaligi geçirenlerin 6 aydan önce asilanmalarina gerek yok deniyor. Dünyada da genel bilgi olarak bu sekilde. Biz de ilk 6 ay zaten asilamayacagiz. Vatandaslarin antikor baktirmasina da gerek yok zaten herkesin antikorlarina bakilmasi da çok uygulanabilir bir sey degil. Ancak saglik çalisanlarinda durum farkli. Özellikle hafif geçirenlerde, antikor olusmuyor ya da çok az olusuyor. Bu durumda da T hücre yaniti dedigimiz savunma mekanizmasi ile de korunabiliyoruz. Ama saglik çalisanlarinin virüse maruz kalma riskleri çok yüksek. O nedenle de istemeleri halinde ön safhada çalistiklari için, hastaligi geçirmis olsalar da asilanacaklar."

'IKINCI DOZUN 28 GÜN ARAYLA YAPILMASI DAHA YÜKSEK ANTIKOR SAGLIYOR'

Asinin 14 gün arayla degil de 28 gün sonra ikinci dozunun yapilacak olmasiyla ilgili tartismalara da yanit veren Prof. Dr. Yavuz, inaktif asilarda asi yapma araliginin birkaç hafta olmasi gerektigini ve tüm asilama programlarinda bu sekilde bir uygulamanin tercih edildigini vurgulayarak söyle konustu:

"Bu asinin, 0-14 yerine 28’inci gündeki ikinci doz uygulamalarda antikor seviyesinin iki kat daha yüksek oldugu bilgisine sahibiz Faz 2 çalismalarindan. Öncelikli olarak yüksek risk grubu ve yaslilara yapilacagi için de daha yüksek antikor olusturmasi çok daha önemli. Bu bilgiye dayanarak asilamanin 28 gün arayla olmasini önerdik. Normal 18-59 yas arasi grupta da antikor seviyesi 28 günde bir yapildiginda çok daha yüksek oluyor. Antikor seviyesinin yüksekligi de büyük olasilikla daha uzun bir bagisiklik saglayacak. Türkiye'de vaka sayilari hazir asagi dogru inmisken ve kisitlamalarimiz da devam ederken bir yandan bunu firsat olarak kullanalim ve insanlari 28 günde (ikinci doz) asilayarak daha iyi bir bagisiklik olusturalim diye bu karar alindi. Herkes bundan en iyi sekilde faydalansin, diye yani. Burada bilim disi bir yaklasim yok kesinlikle. Tamamen klasik immünoloji bilgisiyle hareket edilerek alinmis bir karar. Zaten bütün asilarin Faz 2 çalismalarinda iki doz arasini biraz daha açtiginizda daha iyi antikor yaptigi biliniyor. Ama pandemi nedeniyle hiz kazandirmak gerekiyor sürece. 14 günde bir yapilmasinin nedeni de, kisa sürede daha düsük de olsa koruyucu bir antikor yaniti elde edelim diyeydi aslinda. Evet 14 günde de elde ediliyor koruyuculuk ama 28 günde sonuçlar daha iyi."

'INGILTERE’DEKI MUTASYON ENDISE VERICI'

Sars Cov-2’de mutasyonlarin grip salginlarindaki kadar hizli beklenmedigini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, Ingiltere’de ortaya çikan ve hastaligin bulasma hizini artirdigi düsünülen yeni mutasyonun endise yarattigini belirterek “Ingiltere'deki mutasyon su an neden önemli? Çünkü bulastiriciligini çok artirdigina yönelik güçlü kanitlar var. Nitekim Ingiltere'de pik çok artti. Buna bagli olarak Amerika ve Irlanda’da da sayilar hizla yükseliyor. Bu, bizi de kaygilandiriyor mutasyonlarla ilgili. Ama asilara bagisiklik gelistiren bir mutasyon henüz tespit edilemedi" dedi.

Hollanda’da görülen ve vizon türü olan Minklerden insanlara Koronavirüs bulasmasi üzerine yapilan incelemelerde bu hayvanlardan insanlara geçen mutasyonda bagisikliktan bir miktar kaçabildiginin tespit edildigini de vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Yine Güney Afrika'daki yeni mutasyonla ilgili böyle seyler söyleniyor ama bunlar henüz yayginlik kazanmadigi, sinirli kaldigi için, su an çok kaygi yaratmiyor. Simdiye kadar yayginlasan mutasyonlarda belirgin olarak elimizdeki asilardan kaçabilen bir türü henüz tespit edilemedi" diye konustu.

"Virüsün geçirdigi mutasyonlarin tespit edilebilmesi için, belli periyotlarla virüs sekanslamasi denilen bir gen taramasi yapilmasi gerekiyor." diyen Prof. Dr. Yavuz, Türkiye’de simdiye dek maalesef düzenli olarak virüs sekanslamasi yapilamadigini ancak Ingiltere’de görülen mutasyonun ardindan belli merkezlerin belirlenip bu taramalarin gerçeklestirilmesi için bir çalisma baslatildigini söyledi.

Prof. Dr. Yavuz, “Türkiye'de virüs sekanslamasini yapan bildigim birkaç merkez var ama düzenli yapilmiyordu. Örnegin Cerrahpasa'nin bu isi yapabildigini biliyorum. Ancak rutin, düzenli olarak Ingiltere'deki mutasyondan sonra birkaç laboratuvar belirlenip onlarin düzenli olarak yapmasi yönünde bir çalisma baslatildigini biliyorum." dedi.

"Bu genetik degisimler PCR sonuçlarini da etkileyebiliyor. Virüsün belli gen bölgelerini tespit etmek üzere tasarlanan PCR testleri, virüsteki genetik degisimlerden sonra bu bölgeleri göremedigi için yalanci negatif sonuçlar verebiliyor." diyen Prof. Dr. Yavuz, Ingiltere’deki mutasyonun da bu sekilde tespit edildigine isaret ederek, “Türkiye'deki PCR testlerinde bu genetik mutasyonlardan kaçis yönünde simdilik herhangi bir sikinti yok. Ama mesela Ingiltere'de bunu tespit için kullaniliyor su anda. Diyelim PCR testinde virüsün 3 genetik bölgesi kullaniyorlar; degisim nedeniyle bir tanesinden kaçis oluyordu. (Semptom, hastalik oldugu halde) Negatif çikiyordu sonuçlar. Oradan yakaladilar zaten süphelenip. Dogru tani için bunlarin tabii ki düzenli olarak takip edilmesi lazim. Dünya Saglik Örgütü de zaten bunu öneriyor" seklinde konustu.

YÜZ YÜZE EGITIM AÇIKLAMASI

Simdiki bilgilerimizle toplumun ancak yüzde 70’inin asilanmasiyla toplumsal bagisikliktan söz edilebilecegini ve bunun da yil sonunu bulabilecegini belirten Prof. Dr. Yavuz, bu yil da önlemlere devam etmek zorunda oldugumuzun altini çizdi. Kisitlamalarin ise ancak Subat ayindan sonra gevsetilmeye baslanabilecegini söyleyerek burada da önceligin okullarin açilmasina verilmesi gerektigini belirtti ve sözlerini söyle noktaladi:

“6 aydan önce bunu (toplumsal bagisikligi) saglamak mümkün degil. Hatta yil sonunu bile bulabilir. Biz öncelikle okullari açmayi hedefliyoruz. Günlük vaka sayilari onbinlerden biraz düsüp de test pozitiflik oranlarimiz yüzde 5’in altina indiginde bunu düsünebilecegiz. Yani rakamlarin günlük binlerin altina indigini görmemiz gerekiyor. Ancak o sekilde okul açarak serbestlesmeye gitmek gerekiyor. Su an çocuklarin durumu gerçekten çok kötü. Egitim yönünden çok eksik kaldilar. Çok sikintili bir durum. Bana kalirsa önceligi okullara vermek gerekiyor. Bunun da Subat'tan sonrasi için olabilecegini düsünüyorum. Bu dönem zaten herkes için kayip bir dönem oldu." Kaynak: DHA